Krzyżowanie wypierające

Krzyżowanie wypierające polega na konsekwentnym krzyżowaniu krów rasy wypieranej i jej mieszańców z buhajami mięsnymi, stale tej samej rasy. Takie działanie – w czasie 6 pokoleń powoduje prawie całkowite upodobnienie rasy wypieranej do wypierającej. Jest to sposób tani i godny polecenia hodowcom, którzy nie chcą lub nie mogą inwestować w zakup drogiego, czystorasowego materiału hodowlanego.

Podstawowym celem stosowania tego krzyżowania jest otrzymanie potomstwa, które spełnia warunki wpisu do ksiąg wstępnych, a następnie do księgi głównej danej rasy zwierząt. W wyniku krzyżowania wypierającego doskonaleniu podlegają następujące cechy użytkowe bydła: umięśnienie, tempo wzrostu (rozwój kośćca) i przyrostu masy ciała, płodność oraz żywotność potomstwa.

Do krzyżowania wypierającego zaleca się przeznaczać krowy rodzimych ras mlecznych i mięsno-mlecznych lub bezrasowe z buhajami danej rasy mięsnej, w kierunku której doskonalimy pogłowie. Zwierzęta pochodzące z krzyżowania wypierającego dobrze przystosowują się do lokalnych warunków środowiskowych.

Przestrzegając zasad doboru zwierząt do krzyżowania wypierającego należy krowę bezrasową lub rasy mlecznej zainseminować buhajem wybranej rasy mięsnej. W efekcie u otrzymujemy mieszańca F-1 (50% udziału genotypu, krwi wybranej rasy), którego ponownie kojarzymy z buhajem tej samej rasy mięsnej. Z tego kojarzenia otrzymujemy mieszańca F-2 (75% udziału krwi wybranej rasy mięsnej). Kolejne pokrycie mieszańca jałowicy F-2 buhajem tej samej rasy mięsnej daje mieszańca F-3 (87,5% udziału krwi pożądanej rasy mięsnej). Kolejne kojarzenie mieszańca F-3 z buhajem tej samej rasy daje mieszańca F- 4 (93,75% genotyp rasy mięsnej). Zwierzęta o udziale 93,75% krwi rasy wypierającej w pełni odpowiadające wzorcowi uważa się już za czystorasowe i można je wpisać do księgi głównej. Musimy jednak pamiętać, że aby taki wpis otrzymać, dwa pokolenia wstecz muszą mieć wpis w księgach wstępnych.

Metodą wypierania można osiągnąć poprawę cech opasowych oraz rzeźnych odchowywanych zwierząt, a przede wszystkim, uzyskać znaczne dochody w gospodarstwie. Rodzące się z takiego krzyżowania buhajki stanowią bardzo dobry materiał do opasu. Można je stosunkowo łatwo sprzedać lub przeznaczyć na opas we własnym gospodarstwie.

Najlepiej jest budować stado mięsne w oparciu o krowy młode o niskiej wydajności mlecznej: jałówki i pierwiastki, bo łatwiej je przestawić na niższą produkcję mleka. Krowy mieszańce charakteryzują się bardzo dobrą mlecznością, co pozwala na wykorzystanie ich jako krów mamek do odchowu większej ilości cieląt. Do tego najlepsze są cielęta po rasie limousine, które szukają mleka w stadzie u krów, które nie są ich matkami. Do krycia jałówek najlepiej wykorzystać buhaje ras mięsnych dających małe cielęta a więc łatwe porody np. limousine czy angus.

Beata Dąbrowska