Żywienie świń: Jak polepszyć wykorzystanie paszy?

Przyczyną gorszego wykorzystania paszy jest stosowanie mieszanek źle zbilansowanych, zawierających nadmierną ilość włókna lub surowce utrudniające strawność paszy. Wartość pokarmowa paszy zależna jest od zawartości podstawowych składników pokarmowych oraz stopnia, w jakim są one strawne w przewodzie pokarmowym zwierząt. Przy czym strawność poszczególnych składników znajdujących się w paszach jest zróżnicowana. Stopień wykorzystania białka, tłuszczu, węglowodanów, włókna oraz składników mineralnych i witamin zależny jest zarówno od składu mieszanki, jak i wieku zwierząt oraz sposobu obróbki paszy.

Ponieważ zawartość włókna w mieszance ma istotny wpływ na strawność paszy, dlatego dla poszczególnych grup wiekowych świń określono maksymalną zawartość tego składnika w mieszance. Zwiększenie udziału włókna ponad wartości zalecane prowadzi do istotnego pogorszenia strawności mieszanki, a tym samym ma wpływ na wykorzystanie paszy. Prosięta do masy ciała 10 kg powinny otrzymywać mieszankę zawierającą maksimum 5% włókna. W okresie wzrostu od 10 do 70 kg masy ciała maksymalny udział włókna nie powinien przekraczać 6%, natomiast w końcowym okresie tuczu – 7%. W mieszankach dla loch optymalny udział włókna wynosi w przypadku loch prośnych 6–10%, a loch karmiących 4–6%.

W żywieniu zwierząt odchodzi się od bilansowania składu mieszanki na zawartość białka ogólnego na rzecz bilansowania w oparciu o ogólną zawartość aminokwasów w paszy. Ten system pozwala ograniczać ilość białka w paszy, a jednocześnie zachować odpowiednią koncentrację aminokwasów egzogennych. I tak na przykład, w przypadku żyta i owsa strawność aminokwasów jest o około 10% niższa aniżeli dla pszenicy. Przy porównaniu pasz białkowych niższa jest o 15% strawność lizyny i tryptofanu w śrucie rzepakowej w porównaniu ze śrutą sojową.

Jeszcze dokładniejszym systemem jest bilansowanie składu mieszanki w oparciu o zawartość aminokwasów strawnych do końca jelita cienkiego. System ten uwzględnia pokrycie zapotrzebowania na aminokwasy na poziomie składników, które mogą być w pełni wykorzystane przez świnie. Dzięki temu istnieje możliwość obniżenia poziomu białka ogólnego w mieszance, ograniczenia składników paszy wyłącznie do komponentów pochodzenia roślinnego, zmniejszenia emisji azotu do środowiska i poprawy mikroklimatu w chlewni oraz zmniejszenia kosztów żywienia.

Jednym z najprostszych zabiegów poprawiających strawność pasz, a przez to lepsze ich wykorzystanie, jest śrutowanie polegające na zniszczeniu twardej włóknistej okrywy nasiennej i rozdrobnieniu ziarna w celu zapewnienia dobrej dostępności dla składników pokarmowych. Dla zwierząt rosnących optymalna średnica cząstek śruty wynosi 0,6–0,7 mm. Wykorzystanie śruty o średnicy 0,5 mm jest o 6% lepsze w porównaniu do paszy wykonanej z udziałem śruty o średnicy 0,9–1,0 mm.

Kolejnym zabiegiem wpływającym na poprawę strawności ziarna jest obłuskiwanie. Efekty tego zabiegu są najlepiej widoczne w przypadku owsa. Ziarno owsa niepozbawione łuski zawiera aż 18,8% włókna, natomiast po obłuskaniu ilość ta zmniejsza się do 2,3%. Efektem tego zabiegu jest istotne podwyższenie strawności białka, włókna i węglowodanów.

Z przemysłowych metod można wymienić zabieg ekstruzji, który polega na sprężaniu paszy, co podnosi ciśnienie i temperaturę, a tym samym powoduje zwiększenie strawności skrobi, zniszczenie inhibitorów trypsyny oraz drobnoustrojów w paszy. Proces granulacji pasz polega na działaniu temperatury i ciśnienia, w wyniku czego następuje poprawa strawności węglowodanów, zniszczenie drobnoustrojów oraz niektórych czynników antyżywieniowych. Granulacja zapobiega rozwarstwianiu składników paszy oraz istotnie zmniejsza pylenie paszy.

Współczynniki strawności komponentów paszowych

	Zawartość włókna w suchej masie (%)	Współczynnik strawności (%)
		białka	tłuszczu	włókna	węglowodanów
Jęczmień	5,1	76	51	20	89
Pszenica	3,1	87	52	26	94
Pszenżyto	2,7	84	22	35	93
Żyto	2,6	79	38	37	93
Owies	18,8	78	81	15	77
Owies łuskany	2,3	85	83	40	96
Kukurydza	3,3	80	71	46	93
Otręby pszenne	7,2–10,8	71	65	23	70
Śruta sojowa	7,5	87	49	70	93
Śruta rzepakowa	12,5	78	61	38	78
Groch	6,7	87	47	55	96
Mączka rybna	-	92	88	-	41
Gluten pszenny	0,2	100	50	-	99
Mleko w proszku	-	95	98	-	97
Suszone wysłodki	20,5	44	-	84	89

Enzymy paszowe należą do grupy dodatków paszowych wspomagających procesy trawienia i rozkładu związków organicznych i są przydatne szczególnie w żywieniu młodych zwierząt, u których system trawienny nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Korzystne działanie enzymów obserwuje się także w sytuacji, gdy komponenty użyte do produkcji mieszanek charakteryzują się niską strawnością. U młodych świń wprowadzenie do mieszanki preparatu enzymatycznego poprawiło przyrosty dzienne o około 11% oraz wykorzystanie paszy średnio o 7–8%.

Enzymy wpływają korzystnie na równowagę mikrobiologiczną w układzie pokarmowym, ograniczają fermentację w jelitach i obniżają lepkość paszy w układzie pokarmowym, ograniczając tym samym ryzyko problemów biegunkowych po odsadzeniu prosiąt. Pozwalają na zwiększenie udziału włókna w paszy i umożliwiają utrzymanie wyników tuczu na zbliżonym poziomie pomimo zastosowania gorszej jakości surowców.