Czym jest skarga pauliańskia i kiedy można z niej skorzystać?

Dług ciążący na siostrze i szwagrze mógłby przejść na ich dzieci jedynie w drodze dziedziczenia. Gdyby jednak dzieci odrzuciły spadek, wyegzekwowanie długu stałoby się niemożliwe.

Sposobem na odzyskanie należności jest obecnie skarga pauliańska, czyli wniesienie pozwu przeciwko obdarowanym o uznanie darowizny za bezskuteczną wobec Państwa. Możliwość taką przewiduje art. 527 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim w przypadku, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego. Jest to możliwe, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Jeżeli korzyść majątkową uzyskała osoba będąca w bliskim stosunku z dłużnikiem, uznaje się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Z kolei art. 528 k.c. stanowi, że jeżeli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Tak więc w przypadku darowizny dokonanej na rzecz dzieci nie ma potrzeby wykazywania, że wiedziały one o długu lub że mogły się z łatwością dowiedzieć.

Pozew wnosi się do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego. O tym, czy powództwo powinno być skierowane do sądu rejonowego, czy okręgowego, decyduje wartość przedmiotu sporu. Do kwoty 75 tys. zł właściwy będzie sąd rejonowy, zaś przy kwocie wyższej – sąd okręgowy. Opłata od pozwu wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł.

Jeżeli sąd uwzględni wniesione przez Państwa powództwo, darowizna zostanie uznana za bezskuteczną wobec Państwa. Taki wyrok nie oznacza nieważności umowy darowizny, daje natomiast możliwość prowadzenia egzekucji komorniczej z przedmiotów majątkowych stanowiących poprzednio własność dłużników, a obecnie należących do obdarowanych.

Alicja Moroz
prawnik redakcyjny