Mikroświat żwacza
Bakterie trawią głównie węglowodany (włącznie z celulozą), tłuszcze i białka. Wykorzystanie znajomości składu i liczby bakterii w żwaczu do oceny trawienia poszczególnych pasz nie jest możliwe z uwagi na to, że wiele gatunków może jednocześnie trawić róże substancje i wytwarzać różne produkty końcowe. Beztlenowe warunki w treści żwacza sprawiają, że wszystkie bakterie wykazują zdolności fermentacyjne. W procesie tym następuje glikolityczny rozkład cukrów prostych, gdzie końcowym produktem są przede wszystkim lotne kwasy tłuszczowe. W żwaczu przeżuwaczy rozkładane są także ksylany, pektyny, fruktany i inne wielocukry.
- Stałe warunki panujące w żwaczu regulowane są między innymi przez ciągłe przeżuwanie niestrawionych resztek pokarmowych, których część zwracana jest z powrotem do jamy ustnej. Stały odczyn pH żwacza zapewnia produkcja śliny buforująca jego odczyn
Stopień współdziałania i współzależności bakterii żwaczowych jest bardzo duży. Ubytek liczby jednego gatunku bakterii jest kompensowany przez wzrost liczby innych. I tak, po podaniu łatwo strawnych węglowodanów obserwuje się zmniejszenie o około 50% liczby streptokoków, przy wzroście innych bakterii i wymoczków. Już po 6 godzinach od karmienia następuje ponowne, duże namnażanie streptokoków. W kolejnych kilku godzinach ich liczba obniża się do stanu wyjściowego, ponieważ zmniejsza się liczba bakterii celulolitycznych, natomiast wzrasta liczba bakterii z rodzaju Lactobacillus.
Od czego zależy skład drobnoustrojów w żwaczu?
Przyjmuje się, że w 1 ml płynu żwaczowego znajduje się od 14 do 25 miliardów bakterii. Znacznie mniej bakterii jest w stałej frakcji żwacza, w której gromadzą się liczne pierwotniaki. Skład drobnoustrojów żwacza zależy od wieku zwierzęcia, pH treści żwacza, rodzaju paszy, częstotliwości karmienia, fizjologicznego stanu organizmu – ciąża i laktacja.
Szczególnie duże zmiany w składzie drobnoustrojów wywołują łatwo strawne węglowodany, co może doprowadzić do poważnych zaburzeń metabolicznych żwacza i całego organizmu. Stabilizację mikroflory gwarantują pasze objętościowe. Znaczna liczba bakterii żyje bezpośrednio na komórkach błony śluzowej, dostarczając bezpośrednio produkty dla zwierzęcia. Bakterie te usuwają obumarłe komórki nabłonka, rozkładają mocznik i chronią beztlenowe środowisko żwacza przed dostarczanym z krwią tlenem.
Beata Dąbrowska
