NIK: rolnicy mogą stracić na powstaniu KGS

Najwyższa Izba Kontroli obawia się, że spółki będąc w Krajowej Grupie Spożywczej z łatwością mogą zostać sprywatyzowane. Rozwiązaniem na to, by uniknąć takiego scenariusza jest sprowadzenie nad nie nadzoru KOWR. W opinii NIK, istnieje zagrożenie, że zajmujące się działalnością niedochodową (hodowla nowych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt gospodarskich) byłe spółki strategiczne lub ich części mogą zostać sprzedane prywatnym podmiotom.

NIK wzięła pod lupę działalność spółek hodowli roślin i zwierząt nadzorowanych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w latach 2017-2021. Kontrola wykazała spore uchybienia, chociażby w postaci zarządzania przez właściwe podmioty.

Zdaniem NIK, KOWR nieefektywnie zarządza majątkiem i prowadził nie w pełni skuteczny nadzór właścicielski nad spółkami hodowli roślin i zwierząt gospodarskich.

NIK już po raz trzeci zwróciło uwagę na potrzebę podjęcia działań, dzięki którym spółki te trwale poprawiłyby sposób gospodarowania swoim majątkiem. W przypadku firm hodujących zwierzęta gospodarskie inne niż konie, mogłoby w tym pomóc np. ustalenie przez KOWR zasad ich sprzedaży. To pozwoliłoby zwiększyć nadzór zarządów spółek i samego KOWR w tym zakresie. Mimo wniosku NIK także Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nadal nie opracował nowej kompleksowej koncepcji funkcjonowania państwowej hodowli koni w Polsce z uwzględnieniem racjonalizacji tej hodowli oraz stopniowej poprawy działalności tego obszaru rolnictwa.

NIK stwierdziła nieefektywne zarządzanie majątkiem i pogorszenie sytuacji finansowej kontrolowanych spółek w latach 2018–2019, na co istotny wpływ miały: niepełne pokrycie kosztów hodowli przychodami z tej działalności, co wynikało ze specyficznych warunków prowadzenia rolniczej działalności gospodarczej, brak rekompensat w związku z suszą, do której doszło w tym okresie oraz zmniejszanie od 2015 r. płatności bezpośrednich w ramach unijnej Wspólnej Polityki Rolnej.

Najniższe wyniki ekonomiczno-finansowe osiągnęły w badanym okresie spółki hodowli koni, które miały też największe problemy z utrzymaniem płynności finansowej. Do uzyskania przez stadninę w Janowie Podlaskim w 2021 r. dodatniego wyniku finansowego przyczyniła się wypłata odszkodowania za wydzierżawioną amerykańskiej stadninie klacz, która padła po nagłej chorobie. Odszkodowanie wyniosło ok. 1,4 mln zł.

NIK uważa również, że kadrowa karuzela, jaka miała miejsce w latach 2017-2021 w strategicznych spółkach hodowlanych również wpłynęła na ich efektywność. Przez pięć lat w 30 z 41 spółek doszło do 122 zmian. Zdaniem NIK taka sytuacja niekorzystnie wpływa na ciągłość zarządzania, zwłaszcza w przypadku spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej, które mają swój udział w zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego państwa i wpływają na stabilizację rynku rolnego.

Oprac. M. Czubak

fot. Poznańska Hodowla Roślin