Koper włoski czyli fenkuł
Fenkuł – Ta mocno aromatyczna roślina z całym mnóstwem wartościowych składników odżywczych (głównie wit. C i potasu) jest znana pod nazwą koper włoski. Ma też dobroczynny wpływ na układ pokarmowy. W zależności od odmiany zmienia się jej smak na ostrzejszy lub łagodniejszy, jednak zawsze jest wyczuwalny posmak i zapach anyżu. Fenkuł ma dość wysokie wymagania. Preferuje ziemie żyzne, zasobne i próchnicze, o lekko zasadowym odczynie. Stanowisko musi być zaciszne, ciepłe i słoneczne, poza tym nie znosi przesuszenia. Możemy go uprawiać z rozsady lub spróbować siewu wprost do gruntu, jednak dopiero po wiosennych przymrozkach (końcówka maja). Rozsadę możemy przygotowywać w kwietniu, a na miejsce stałe wysadzić z początkiem czerwca. Zbiory, w zależności od sposobu uprawy, przeprowadzamy od lipca do września (okres wegetacji dwa – trzy miesiące). Nadaje się do zapiekania, smażenia, a nawet nadziewania.
Skorzonera syci i smakuje
Skorzonera – Często jest nazywana wężymordem, zawiera sporo soli mineralnych, szczególnie żelaza i fosforu, a także w niewielkich ilościach witaminy C i z grupy B. W smaku przypomina szparagi, choć jest nieco ostrzejsza i słodsza. Podobnie też przyrządza się ją do spożycia. Po obraniu ze skóry, gotujemy w wodzie z cytryną i podajemy jako osobną jarzynę lub w sałatkach. Ważne, aby obieranie i zbiór wykonywać w rękawicach ochronnych, gdyż skórka wydziela mleczny sok (klei się jak żywica i bardzo brudzi ręce), który trudno się usuwa. To sycące i smaczne warzywo. Skorzonera jest rośliną dwuletnią. Uprawa rozpoczyna się wiosną, zbiór natomiast prowadzimy od października do listopada. Tworzy długie korzenie, a więc do zbioru należy używać wideł o długich zębach. Nie jest wrażliwa na niskie temperatury, ale oczekuje dobrze uprawionej, żyznej i próchniczej gleby oraz stałej wilgotności podłoża.
Czym jest kiwano?
Kiwano – Kształtem zbliżone jest do ogórka, lecz wypustki z kolcami są wydatniejsze i ostro zakończone. Zbiór i przechowywanie tego warzywa (do pół roku) są kłopotliwe, gdyż kolce kaleczą sąsiednie owoce, co może prowadzić do ich gnicia. Kiwano bardzo dobrze gasi pragnienie, w smaku przypomina melon z bananem i nutką kiwi. W wymaganiach podobne do ogórka, tworzy roślinę płożącą lub pnącą. Można je prowadzić na niskich podporach. Preferuje stanowiska ciepłe, osłonięte od wiatrów i wilgotne.
Fasolnik źródłem wielu witamin
Fasolnik chiński to roślina pnąca o długich strąkach. Kwitnie na fioletowo lub niebiesko, co stanowi walor dekoracyjny. Strąki fasolnika możemy spożywać w postaci świeżej bądź gotowanej. Zawierają dużo białka, skrobi, wit. z grupy B, witaminy A, C, D oraz wapń, fosfor, sód, magnez. Charakteryzuje się bezwłóknistymi strąkami, osiągającymi nawet do 60 cm długości. Ze względu na swoją wysoką ciepłolubność wymaga zacisznego, słonecznego zakątka o podłożu lekkim i przepuszczalnym. Siejemy go w rozstawie 80 × 40 oraz zapewniamy podpory. Roślina owocuje już w lipcu i aż do pierwszych przymrozków można dokonywać zbioru strąków, występujących także w barwie purpurowej.
Fasolnik egipski jest przede wszystkim uprawiany ze względu na swoje cechy dekoracyjne. Warto skorzystać z tej zalety pnącza i obsadzić nim np. altanę, pergolę, a nawet zaprosić na balkon. O jego strojności stanowią trójpalczaste liście, długie groniaste kwiaty w barwie fioletowej, purpurowej lub białej, osiągające nawet do 30 cm długości. Kwitnie od czerwca do września. Po przekwitnięciu kwiatów ukazują się szerokie strąki z kolorowymi nasionami, z czasem przebarwiające się na czerwonofioletowe. Fasolnik jest jadalny. Pnącze osiąga wysokość nawet ok. 3 m. Lubi ciepło i najlepiej rośnie w zacisznych, ciepłych i nasłonecznionych zakątkach, choć poradzi sobie także na lekko zacienionym stanowisku. Preferuje podłoże lekkie, przepuszczalne. Nasiona wysiewamy w drugiej połowie maja, wprost do gruntu, w rozstawie 30–50 cm.
Jakie wymagania ma karczoch?
Jest rośliną przypominającą wielki oset. Jego częściami jadalnymi są zgrubiałe dno kwiatowe i dolne partie listków okrywowych. Wymaga stanowiska ciepłego, zacisznego i słonecznego, preferuje glebę żyzną, próchniczą, niekwaśną i zasobną w wilgoć. Możemy go rozmnażać przez wysiew nasion do doniczek lub po 20 maja bezpośrednio do gruntu, sadząc po dwa – trzy nasionka w odległości ok. 80 cm. Gdy wyrosną, zostawiamy jedną najsilniejszą roślinę, a pozostałe dwie wycinamy. W celu uzyskania dobrych zbiorów karczochy podlewamy i przycinamy, pozostawiając na każdej roślinie po trzy pędy, a na każdym po dwa – trzy pąki kwiatowe. Resztę usuwamy. Zbioru przy siewie wprost do gruntu dokonujemy w sierpniu i wrześniu, gdy pąki są dobrze wyrośnięte, ale zanim zaczną się rozwijać. Pędy kwiatowe ścinamy na ok. 10 cm pod dnem kwiatowym. Karpy po ścięciu części nadziemnych możemy pozostawić na zimę w gruncie, przykryte słomą i przysypane ziemią na grubość ok. 20 cm bądź wykopać i przenieść do piwnicy, a wiosną – odcinać odrosty, ukorzenić je i posadzić, by wydały nowe przyrosty i pąki kwiatowe.
Małgorzata Wyrzykowska
Zdjęcie: Małgorzata Wyrzykowska
