Jak włókno wpływa na zdrowie prośnych loch?
Błonnik pokarmowy zmniejsza ryzyko wrzodów żołądka i zwiększa produkcyjność loch poprzez poprawę produkcji siary i redukcję wskaźnika martwych urodzeń. Działanie włókna zwiększa perystaltykę jelit, a dzięki zdolności wiązania wody zmiękcza kał, minimalizując ryzyko zaparć. Zaparcie u loch powoduje fizyczne zablokowanie kanału rodnego, a tym samym utrudnia rodzenie się prosiąt i zmniejsza ich szanse na przeżycie. Zatrzymanie treści pokarmowej wywołuje też nadmierne namnożenie bakterii w jelitach, produkcję endotoksyn i prowadzi do MMA, czyli gorączki poporodowej i zapalenia wymienia.
Włókno surowe jest składnikiem paszy obniżającym koncentrację energii. Lochy prośne otrzymujące paszę do woli pobierają więcej energii niż wynoszą ich potrzeby bytowe i zapotrzebowanie związane z rozwojem płodów, w efekcie zwiększa się odłożenie tłuszczu i białka w ciele. Jeżeli w okresie ciąży wzrasta pobranie energii, a przyrost masy ciała jest ponad normę, ma to ujemny wpływ na późniejszą laktację. Pobranie paszy podczas laktacji obniża się i zwiększa się ubytek masy ciała loch. Z tego względu w żywieniu loch prośnych stosuje się ograniczone żywienie mieszankami o niskim poziomie energii. Wpływa to jednak niekorzystnie na ich dobrostan i spokój.
Energia pochodząca z fermentacji włókna w jelicie grubym jest dostępna znacznie dłużej po karmieniu, ale w mniejszych ilościach, zapewnia stałe pobranie energii z przewodu pokarmowego i przyczynia się do stabilnego stężenia glukozy we krwi. Będzie to miało duże znaczenie zwłaszcza dla loch podczas porodu, nawet jeśli nie będą w stanie pobierać paszy. Dlatego zwiększenie pobrania błonnika przez lochy jest ważne, zwłaszcza jeśli nie można karmić ich częściej niż dwa razy dziennie.
r e k l a m a
Lochy żywione paszą o zwiększonym udziale włókna rodzą i odchowują więcej prosiąt
U świń włókno pokarmowe przesuwa się do dwunastnicy i jelita ślepego w niestrawionej formie, gdzie dopiero dzięki licznie bytującym drobnoustrojom podlega fermentacji. Do częściowego rozkładu włókna dochodzi w jelicie grubym, w którym poddane jest ono działaniu flory bakteryjnej występującej naturalnie w przewodzie pokarmowym. Produktem rozkładu włókna są lotne kwasy tłuszczowe będące źródłem energii. Lochy w porównaniu z innymi grupami świń charakteryzują się znacznie większą pojemnością przewodu pokarmowego. Pojemność żołądka wynosi u nich 4–6 litrów, a jelita grubego około 11 litrów, wykazując wahania do 30% w zależności od systemu żywienia i masy ciała. Dlatego trawienie włókna w żołądku oraz jelicie grubym odgrywa u nich szczególną rolę – lochy w większym stopniu wykorzystują substancje odżywcze w nim zawarte.
- Kiedy lochy nie są w stanie pobrać dużej ilości paszy, jak na przykład przed porodem, należy dostarczyć im dobrej jakości włókno, z którego energia uwalniana jest wolniej, ale przez dłuższy czas
Niedobory włókna w paszach mogą wpływać na zbytnie otłuszczenia macior w ciąży, co skutkuje obniżoną użytkowością rozpłodową, ale sprzyjają także występowaniu zaparć, które są częstą przyczyną bezmleczności poporodowej. Lochy pobierające nadmiar składników pokarmowych w okresie ciąży charakteryzują się trudnymi porodami, wykazują mniejszą troskliwość macierzyńską, częściej przygniatają prosięta oraz mają słaby apetyt w okresie laktacji. Podawanie zbyt energetycznej paszy lochom w okresie pierwszych 35 dni ciąży jest przyczyną zwiększonej śmiertelności embrionalnej. Lochy żywione paszą o zwiększonym udziale włókna rodzą i odchowują więcej prosiąt aniżeli te karmione paszą o małej zawartości włókna.
Włókno w paszy może poprawić produkcję siary u lochy
Okazuje się też, że włókno pokarmowe, które, co prawda, zmniejsza poziom energii w paszy, jednocześnie może poprawić wydajność produkcji siary u loch. Dotychczas uważano, że siara jest całkowicie wyprodukowana i dostępna do ssania już po urodzeniu pierwszego prosięcia. Jednak większość tłuszczu i laktozy wytwarzane jest po porodzie. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Aarhus w Danii pokazały, że laktoza i tłuszcz w siarze są produkowane podczas ssania, podobnie jak mleko podczas laktacji. Stąd zmiana podejścia do żywienia loch podczas porodu sugerująca odpowiednie zaopatrzenie loch w energię w tym okresie. Zaleca się więc karmienie macior dodatkiem 500–600 g włókna pokarmowego dziennie na tydzień przed porodem. Suszone wysłodki buraczane mogą być wykorzystywane jako posypka do paszy, gdyż nie jest konieczne podawanie włókna częściej niż raz dziennie.
r e k l a m a
Pasza wzbogacona ksylanazą dobra dla loch
Ściana komórkowa ziaren zbóż, stanowiących podstawę w żywieniu świń, jest bogata w polisacharydy nieskrobiowe, które są dominującym składnikiem włókna pokarmowego. Do poprawy strawności i wykorzystania składników zawartych w zbożach wykorzystuje się enzymy paszowe. Uzupełnienie enzymów, takich jak ksylanaza, poprawia wydajność zwierząt i zwiększa przyrosty. Ksylanaza jest produkowana przez mikroorganizmy, takie jak bakterie, grzyby, drożdże i glony. Zmniejsza lepkość treści pokarmowej powodowaną przez rozpuszczalne frakcje arabinoksylanów i rozbija wiązania glikozydowe w głównym łańcuchu ksylanu, uwalniając składniki odżywcze, takie jak białko i skrobia.
Dodatek ksylanazy poprawia strawność składników pokarmowych, dostarcza energii i zmniejsza zapotrzebowanie na dodatkowy tłuszcz bez negatywnego wpływu na wydajność. Badania pokazują, że dodatek ksylanazy poprawia strawność w przewodzie pokarmowym wszystkich polisacharydów nieskrobiowych, energii i białka u loch w okresie laktacji. Ponadto sprawia, że pasza szybciej przechodzi z żołądka do jelita cienkiego i dalszych odcinków układu pokarmowego, zwiększając w ten sposób pobranie karmy przez maciory karmiące. Żywienie loch w okresie laktacji paszą wzbogaconą ksylanazą zmniejsza utratę tkanki tłuszczowej oraz masy ciała i poprawia późniejszą wydajność reprodukcyjną, nie ma więc konieczności przywracania loch do dobrej kondycji w kolejnym okresie ciąży.
Dominika Stancelewska
Zdjęcia: Dominika Stancelewska
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 41/2022 na str. 35. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.
