Program azotanowy na nowych zasadach. Co się zmienia?

Tylko do dnia dzisiejszego

Spotkania odbywają się w formule online, po wcześniejszej rejestracji za pomocą formularzy. Można je znaleźć na stronach internetowych obu ministerstw. Drugie spotkanie w sprawie elastycznego terminu nawożenia odbyło się 19 lipca, natomiast w sprawie obliczenia dawek nawozów 21 lipca. Natomiast spotkanie podsumowujące proces konsultacji miało miejsce 27 lipca. Szkoda, że planując daty konsultacji, nie uwzględniono po pierwsze tego, aby to należycie i wcześniej nagłośnić, a po drugie, że po 10 lipca to rolnicy już przygotowują się do żniw. Jak zapowiedział resort infrastruktury, proces konsultacji społecznych kończy się już 1 sierpnia. Każdy zainteresowany ma prawo do składania uwag i wniosków do zmiany programu azotanowego nie później niż do tego dnia. Projekt aktualizacji programu azotanowego można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury.

Co się zmienia?

Zgodnie z zapisami dyrektywy azotanowej, program azotanowy podlega przeglądowi nie rzadziej niż co 4 lata. W stosunku do poprzedniej wersji programu działań, opublikowanej w 2020 roku, zmodyfikowano zapisy dotyczące:

• wprowadzenia elastycznego wiosennego terminu nawożenia,

• współczynników przeliczeniowych na duże sztuki przeliczeniowe (DJP),

• sposobów sporządzania obrotu stada, obliczania sztuk przelotowych zwierząt gospodarskich i stanu średniorocznego tych zwierząt,

• średniorocznej wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentracja zawartego w nich azotu – w zależności od gatunku zwierzęcia gospodarskiego, jego wieku i wydajności oraz systemu utrzymywania zwierząt gospodarskich,

• wielkości poboru jednostkowego azotu przez rośliny,

• równoważników nawozowych dla ścieków oraz osadów ściekowych,

• zasad stosowania i przechowywania ścieków i osadów ściekowych,

• ilości azotu pozostającego po uprawie roślin bobowatych,

• przykładów ilustrujących zastosowanie powyższych wskaźników.

Nawożenie przed 1 marca

Projekt aktualizacji wprowadza możliwość wcześniejszego stosowania nawozów niż te dotychczas określone, jeżeli w okresie od 1 lutego do 28 (29) lutego nastąpi przejście średniej temperatury powietrza przez próg:

• 3°C w przypadku roślin ozimych, upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych,

• 5°C w przypadku pozostałych upraw.

Datę przejścia średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3°C i 5°C (jako przejście przez próg danej temperatury należy wskazać termin, w którym przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3°C, lub termin, w którym przez pięć dni następujących po sobie, każdego dnia średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 5°C) określa dla terenu powiatu Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Wykazy powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3°C i 5°C, określa na podstawie publikowanych ogłoszeń Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Ogłoszenia będą publikowane codziennie na stronie internetowej Instytutu w okresie od 1 do 28 (29) lutego.

Nowe DJP dla świń

W załączniku nr 1 do programu doprecyzowano kwestię DJP poszczególnych grup technologicznych świń i zmieniono współczynniki DJP dla warchlaków i prosiąt. Dla knura DJP ustalono na poziomie 0,4, loch – 0,35, warchlaków – 0,04, prosiąt – 0,01, tuczników, loszek i knurków hodowlanych – 0,14. Wprowadzono też współczynniki DJP dla lam i alpak.

Nowe wytyczne do osadów ściekowych

Zgodnie z zaproponowaną nowelizacją programu azotanowego, osady ściekowe do czasu ich zastosowania na gruncie muszą być składowane w taki sposób, aby nie zanieczyszczały gruntu. Przy czym nie wolno ich stosować:

• na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody,

• na terenach, które są objęte formą ochrony przyrody, z wyjątkiem parków narodowych i rezerwatów przyrody, jeżeli osady ściekowe zostały wytworzone poza tymi terenami,

• na terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody – w przypadku ich ustanowienia w akcie prawa miejscowego,

• w pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków,

• na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią oraz na terenach czasowo podtopionych i bagiennych,na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem,

• na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabogliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu,na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%,

• na obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych – w przypadku ich ustanowienia w akcie prawa miejscowego,

• na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności,

• na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa, z wyjątkiem drzew owocowych,

• na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, których części jadalne bezpośrednio stykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym – w ciągu 18 miesięcy poprzedzających zbiory i w czasie zbiorów,

• na gruntach wykorzystywanych na pastwiska i łąki,

• na gruntach wykorzystywanych do upraw pod osłonami.

Ścieki należy przechowywać w sposób zabezpieczający przed zanieczyszczeniem gruntu oraz wód z zachowaniem minimalnej odległości od:

• obiektów przeznaczonych na pobyt ludzi, przy ilości ścieków:

  • do 100 m³/dobę – 100 m,

  • do 5000 m³/dobę – 300 m,

  • ponad 5000 m³/dobę – 500 m;

• od linii brzegu wód płynących, przy spadku terenu:

  • do 2% – 50 m,

  • ponad 2% – 80 m,

• od zbiorników wodnych, stawów rybnych nieprzeznaczonych do zasilania ściekami, od linii brzegu jezior, przy spadku terenu:

  • do 2% – 100 m,

  • ponad 2% – 150 m;

• od ujęcia wód powierzchniowych lub podziemnych, stanowiącego źródło zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia – 250 m.

Zmiany w załącznikach

W załączniku nr 6 w tabeli zawierającej średnie roczne wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentrację zawartego w nich azotu w zależności od gatunku zwierzęcia gospodarskiego uwzględniono wiek i wydajność zwierząt oraz otwarty system utrzymywania zwierząt gospodarskich. Ponadto zaktualizowano średnie roczne wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentracji zawartego w nich azotu. Tabelę uzupełniono też o wartości dla gatunków zwierząt wcześniej nieujętych w załączniku nr 6 (muły, osły, bawoły, lamy i alpaki).

W załączniku nr 8 do programu zaproponowano zmiany wartości pobrania jednostkowego azotu w przypadku niektórych bobowatych i pastewnych. Dodano też równoważniki nawozowe azotu dla osadów ściekowych i ścieków. Uszczegółowiono ponadto tabelę  12., uwzględniającą zasoby azotu mineralnego wiosną w warstwie gleby, i uproszczono tabelę 11. i zmieniono ilości azotu działającego pozostającego w glebie po uprawie roślin bobowatych.

Magdalena Szymańska
fot. M. Szymańska