Atak na spółdzielczość mleczarską

W imieniu Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich Związku Rewizyjnego, zrzeszającego większość spółdzielni mleczarskich, z zaskoczeniem i zdziwieniem przyjmujemy informacje o kompleksowej kontroli kilkunastu największych polskich przetwórców mleka realizowanej na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.

KZSM nie kwestionuje, co do zasady prawa UOKiK do przeprowadzania takich kontroli w spółdzielniach mleczarskich, jednak stwierdzamy, iż przeprowadzanie kontroli na podstawie ww. ustawy w pierwszej kolejności w spółdzielniach mleczarskich nie jest zgodne z założeniami i celami zawartymi w uzasadnieniu ww. ustawy. W uzasadnieniu projektu ww. ustawy (druk sejmowy nr 790) wskazywano niepokojące tendencje rynkowe i nieuczciwe praktyki handlowe oraz zakładano m.in. następujące cele i założenia przedmiotowej ustawy: 

• wyeliminowanie z łańcucha dostaw surowców rolnych i żywności stosowania nieuczciwych praktyk handlowych,
  
  
• nieuczciwa presja na obniżanie cen,
  
  
• dbałość o jakość produktów rolnych – zapobieganie sytuacji, iż w wyniku nieuczciwych działań, w tym presji na obniżanie cen – ich konsekwencją jest obniżanie jakości,
  
  
• zapewnienie stabilizacji wielkości i opłacalności produkcji – zapewnienie przynajmniej minimalnych środków na funkcjonowanie gospodarstw,
  
  
• szczególne zagadnienia wpływu na rynek handlu wielkopowierzchniowego, np. wymuszanie nierównoprawnych warunków umów, w tym wymuszanie dodatkowych opłat za sprzedaż towarów,
  
  
• zapobieganie zrywaniu umów,
  
  
• wyeliminowanie nieuczciwego stosowania przewagi kontraktowej przez największe podmioty rynku, których skutki są największe pod względem zarówno finansowym, jak i liczby podmiotów, których one dotyczą.

W przypadku spółdzielni mleczarskich nie występują powyższe zagrożenia i okoliczności:
Spółdzielnie mleczarskie są podmiotami, których właścicielami są ich członkowie: rolnicy, producenci rolni – dostawcy mleka.

Rolnicy będąc właścicielami poprzez Walne Zgromadzenia Członków, Zgromadzenia Przedstawicieli określają zasady działalności spółdzielni oraz bezpośrednio lub pośrednio określają warunki umów, ceny na dostawy mleka oraz wybierają władze spółdzielni – Radę Nadzorczą i Zarząd.

Wobec powyższego, z samego założenia członkowie spółdzielni (właściciele) – rolnicy nie mogą określać zasad działalności spółdzielni jako nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej spółdzielni w obrocie z dostawcami (członkami spółdzielni–właścicielami).

Spółdzielnie mleczarskie nabywają mleko surowe wyłącznie lub w dominującej części od swoich członków. Wobec powyższego nie występują zagrożenia i przypadki:

• nieuczciwej presji na obniżkę cen – ceny za dostawę mleka surowego są jednakowe dla wszystkich członków,
  
  
• zrywania umów – podstawą więzi dostawcy ze spółdzielnią jest stosunek członkostwa – regulowany i chroniony postanowieniami ustawy – Prawo spółdzielcze,
  
  
• nie ma zagrożenia wymuszania pogarszania jakości produkowanego i dostarczanego mleka – wręcz przeciwnie, to wzorowa współpraca władz spółdzielni i członków – dostawców (na tle innych branż sektora rolnego) w połączeniu z powszechną świadomością ich wszystkich, iż jedynie dzięki podwyższaniu jakości polskie spółdzielnie mleczarskie mogą liczyć na sprostanie konkurencji na rynku polskim oraz mieć podstawę do wejścia z ekspertem polskich produktów mleczarskich na rynki innych krajów. Jest powszechnie znane, iż jakość produkowanego mleka w Polsce w ostatnich latach znacznie wzrosła i nadal ulega poprawie.

W przypadku spółdzielni mleczarskich nie ma zagrożenia, aby miały dominująca pozycję w zakresie skupu mleka na rynku w skali kraju lub regionu – świadczy o tym wysoki poziom konkurencji – w skali kraju jest ponad 300 podmiotów skupujących mleko surowe, w tym tylko
ok. 136 spółdzielni. Wobec powyższego, rolnicy – dostawcy mleka, mają realny wybór podmiotu, do którego zbywają mleko surowe.

Jak wskazywano wyżej, zagadnienie członkostwa wiążące dostawcę ze spółdzielnią jest pewnym ograniczeniem, lecz jednocześnie zapewnia szereg innych dodatkowych korzyści: 

1. gwarancja długoterminowa zbytu mleka,
2. zapewnienie stabilności cen, 
3. pomoc we wprowadzaniu nowoczesnych metod produkcji,
4. pomoc, w tym finansowa ze strony spółdzielni w rozwoju wielkości produkcji (budowa obór, zakup jałówek hodowlanych, krów),
5. pomoc, w tym finansowa, w przypadku niekorzystnych wypadków losowych.