Dlaczego warto analizować skład pasze i które parametry są najważniejsze?
Dla prawidłowego bilansowania dawek pokarmowych konieczna jest więc wiarygodna analiza chemiczna, a umiejętne połączenie wyników analizy mleka z wynikami badania paszy może znacząco pomóc lekarzowi weterynarii w rozwiązaniu problemów zdrowotnych w naszym stadzie oraz w dokładniejszym określeniu potrzeb każdego zwierzęcia.
W paszach objętościowych najczęściej oznaczane są następujące parametry: włókno kwaśno-detergentowe ADF, neutralnie detergentowe NDF, włókno surowe WS, białko ogólne BO, popiół surowy PS, tłuszcz surowy TS, sucha masa SM oraz pH.
r e k l a m a
Białko ogólne
– w żywieniu zwierząt zajmuje szczególne miejsce, ponieważ nie można go zastąpić żadnym innym składnikiem. Niedobór białka w dawce bezpośrednio wpływa na spadek wydajności. Wzrost ilości białka w dawce generalnie wpływa na zwiększenie wydajności, ale wiele zależy od jego koncentracji. Najlepiej wykorzystywany jest poziom białka do 13% w suchej masie paszy. Zawartość powyżej 20% powoduje spadek wydajności, przyczyniając się również do pogorszenia wykorzystania energii w dawce, zwłaszcza w przypadku wystąpienia jego niedoboru.
pH paszy
– jest wyznacznikiem jakości kiszonki. Idealnym pH jest 4–4,2. Niskie pH oznacza, że więcej kwasu mlekowego zostało wyprodukowane. Z drugiej strony, wysokie pH kiszonki może mieć kilka przyczyn: kiszonki nie fermentują dobrze, zbiór odbył się późną jesienią, brak jest wystarczającego podłoża dla bakterii. Wysokie pH może być również wskaźnikiem, które kiszonki są zepsute w wyniku ekspozycji na powietrze.
r e k l a m a
ADF
– jest to tzw. włókno kwaśno-detergentowe, w skład którego wchodzi celuloza, lignina, krzemionka, nierozpuszczalne białko oraz popiół. Oznaczenie tego włókna umożliwia precyzyjne oszacowanie wartości energetycznej paszy. Najlepiej jest, kiedy w paszy jego zawartość jest niska ponieważ jest lepiej przyswajalne przez zwierzęta. Wysoka zawartość włókna oznacza, że rośliny są już zbyt zdrewniałe, a co za tym idzie, mają mniejszą przyswajalność.
NDF
– włókno neutralnie detergentowe, stanowiące źródło energii wykorzystanej do produkcji mleka, jednocześnie umożliwia szacowanie pobranej suchej masy. Im późniejszy jest termin zbioru, tym wzrasta zawartość NDF w roślinach. Optymalny jego poziom to 27–32%. Trzeba również podkreślić, że zarówno niższa, jak i wyższa jego zawartość w paszy prowadzi do obniżenia pobrania paszy.
Zobacz także
Popiół surowy
– zawartość popiołu ma duży wpływ na pH kiszonki. Wyższa zawartość popiołu oznacza wyższe pH paszy, które z kolei wpływa na gorsze pobranie przez krowy. Wysoka jego zawartość spowodowana jest zanieczyszczeniem ziemią w czasie zbioru, ale również zabrudzeniami w czasie transportu czy ubijania kiszonki. Nadmierna zawartość popiołu zmniejsza strawność masy organicznej i zawartość energii, ale i przyczynia się do pogorszenia warunków fermentacji w balocie czy silosie.
Skrobia
– główny wielocukier zapasowy. Jest on magazynowany w nasionach, korzeniach i kolbach. W miarę wzrostu rośliny kolby wypełniają się skrobią, zatem wysoki udział ziarna i jego faza dojrzałości określają ilość skrobi w danej paszy. Pożądany udział skrobi wynosi od 25 do 45%. Wysoka zawartość skrobi zmienia kierunek fermentacji w żwaczu, a tym samym wpływa ujemnie na syntezę tłuszczu w gruczole mlekowym jednocześnie obniżając tłuszcz w mleku.
Sucha masa paszy
– zawartość suchej masy zależy przede wszystkim od dojrzałości roślin w czasie zbioru oraz wysokości ich ścinania. Wraz ze wzrostem zawartości suchej masy w zbieranych roślinach poprawia się ich wartość, ale... gdy zawartość suchej masy jest za wysoka, może prowadzić do ograniczenia pobrania paszy treściwej oraz do spadku wydajności krów wysokoprodukcyjnych.
Tłuszcz
– jest on głównym składnikiem energetycznym paszy. Wartość pokarmowa tłuszczu paszowego zależy od jego strawności, ale także od jego wpływu na strawność innych składników pokarmowych. Żywienie bogate w tłuszcze obniża gwałtowną mobilizację tłuszczu ciała przeżuwacza – szczególnie u krów wysokomlecznych po porodzie – a co za tym idzie, zmniejsza się ryzyko wystąpienia zakłóceń w przemianie materii na początku laktacji.
Włókno surowe
– jest składnikiem paszy najtrudniej trawionym przez zwierzęta. Duża zawartość włókna w paszy zmniejsza jej strawność nawet w przypadku przeżuwaczy, ale pewien jego udział (15–20% w suchej masie) jest jednak niezbędny. Pobudza ruchy perystaltyczne jelit i podrażnia ścianki przewodu pokarmowego, powodując lepsze wydzielanie soków trawiennych. Jego działanie polega także na wypełnieniu przewodu pokarmowego wywołując uczucie sytości.
Beata Dąbrowska
Zdjęcia: Beata Dąbrowska
