Etiopatogeneza porażenia poporodowego u krów mlecznych
Problemy metaboliczne odzwierciedlają zaburzenia w równowadze organizmu i obejmują hipokalcemię, hipomagnezemię, hipofosfatemię, ketozę, przemieszczenie trawieńca, metritis (zapalenie śluzówki macicy) i mastitis. W etiopatogenezie porażenia poporodowego krów istotną rolę przypisuje się spadkowi zawartości zjonizowanego Ca we krwi i innych płynach ustrojowych, przy czym stopień jonizacji zależy przede wszystkim od równowagi kwasowo-zasadowej. Upośledzenie procesów wchłaniania i resorpcji Ca z kości po porodzie jest następstwem zaburzeń funkcjonowania hormonu przytarczyc (parathormon) i tarczycy (kalcytonina) oraz aktywnego metabolitu witaminy D3. Niedostatek zjonizowanego Ca pobudza wydzielanie parathormonu, który uaktywnia absorpcję i zwiększa uwalnianie rezerw Ca z układu kostnego oraz hamuje jego wydalanie z moczem.
Od czego zależy tempo rozwoju choroby i pojawienia się objawów?
r e k l a m a
Rozwój porażenia poporodowego jest uzależniony od obniżenia poziomu wapnia w surowicy krwi i innych płynach ustrojowych. Spadek stężenia Ca jest spowodowany zwiększeniem zapotrzebowania organizmu, przy jednocześnie ograniczonej mobilizacji tego pierwiastka z kości. Według niektórych badaczy, w regulacji poziomu Ca w organizmie przed i po wycieleniu dominującą rolę odgrywa równowaga kationowo-anionowa (DCAB) dawki pokarmowej. Gdy w dawce przeważają aniony, wówczas organizm ulega zakwaszeniu, natomiast przy absorpcji kationów, ulega alkalizacji. Duże ilości kationów zawiera lucerna, koniczyna, trawy i liście buraczane (nadmiar potasu). Deficyt niektórych składników mineralnych lub niewłaściwe proporcje pomiędzy poszczególnymi pierwiastkami prowadzą do wystąpienia licznych schorzeń metabolicznych. Bardzo istotny jest wzajemny stosunek pierwiastków obdarzonych ujemnym ładunkiem elektrycznym (anionów) do naładowanych dodatnio (kationów). Dawka pokarmowa dla krów w okresie laktacji powinna charakteryzować się lekko dodatnim bilansem kationowo-anionowym.
Uważaj na kationy
Nieznaczny nadmiar jonów anionowych przyczynia się do niewielkiego zakwaszenia organizmu, który uruchamia proces uwalniania Ca z kości do krwi. Jest to szczególnie ważne w ostatnich 2 tygodniach ciąży, ponieważ okres ten przygotowuje krowę do produkcji pełnowartościowej siary i mleka, przy ograniczonym deficycie tego pierwiastka. Skarmianie dużej ilości kationów jednowartościowych, głównie z pasz objętościowych (potasu przed porodem oraz niedoborów jonów wapniowych po porodzie), jest często przyczyną zalegania poporodowego. Dieta bogata w potas zmienia odczyn krwi na alkaliczny, wpływając negatywnie na wydzielanie parathormonu. Hormon ten jest odpowiedzialny za uwalnianie wapnia z kości i ograniczenie jego wydalania z moczem. Również w mniejszym stopniu wapń zatrzymywany jest w nerkach, przez co zwiększa się jego wydalanie w moczu. W takiej sytuacji stosowanie dodatku soli anionowych do dawki pokarmowej dla krów w okresie przejściowym jest szczególnie uzasadnione. Najczęściej stanowią one mieszaninę kilku z przedstawionych związków: chlorku wapnia, siarczanu magnezowego, chlorku magnezu, chlorku amonu i siarczanu wapnia. Podawanie krowom diety anionowej w postaci Cl-, SO4 –2, PO4 –3 jako soli, powoduje we krwi i moczu powstanie odczynu kwaśnego, co stwarza warunki do działania parathormonu.
- Stosując sole anionowe należy pamiętać, że są one gorzkie i skarmianie ich może mieć negatywny wpływ na pobranie paszy, szczególnie przez jałówki
Dodatek do dawki soli anionowych w ilości 100–400 g obniża równowagę kationowo-anionową (DCAD) do pożądanego poziomu 100–150 meq/kg SM, przy czym dzienna dawka powinna być ustalona na podstawie pH moczu. Podawanie soli anionowych zakwasza krew i eliminuje zasadowicę metaboliczną, a tym samym działa profilaktycznie w kierunku zalegania poporodowego.
Wielkość DCAD należy kontrolować oceniając pH moczu:
- pH 5,5–6,5 – lekko ujemny DCAD – wskazany w okresie przejściowym,
- powyżej pH 6,5 – należy podać sole anionowe,
- poniżej pH 5,5 – należy ograniczyć ilość soli w dawce.
Prof. dr hab. Adam Traczykowski, mgr Agata Zawiślak
Zdjęcia: Beata Dąbrowska
Ten produkt może Ciebie zainteresować
Pakiet: Mastitis + Rozród bydła
