Zasuszenie najważniejszym okresem w cyku produkcyjnym krów mlecznych
Niewątpliwie okres zasuszenia jest najważniejszym, a zarazem najtrudniejszym etapem w cyklu produkcyjnym krów mlecznych, często niedocenionym przez hodowców. Należy pamiętać, że zasuszenie to nie tylko okres odpoczynku dla krowy, ale czas przygotowania organizmu do wzmożonego wysiłku, jakim jest poród i laktacja.
Okres okołoporodowy można podzielić na przedziały czasowe: zasuszenia właściwego (od 8 do 3 tygodni przed porodem), przejściowego (od 3 tygodnia do porodu), fresh cow (od porodu do 6 tygodnia po porodzie).
Fot. Beata Dąbrowska
Fot. Beata Dąbrowska- Część hodowców w okresie zasuszenia stosuje tylko pasze słomiaste, co jest poważnym błędem, bowiem wywołują one istotne zwiększenie wolnych kwasów tłuszczowych oraz obniżenie poziomu insuliny, co prowadzi do głębokiego deficytu energii
Jak zasuszać krowę?
Laktację podtrzymuje regularność procesów dojenia i ssania, które podlegają hormonalnym wpływom prolaktyny, estrogenów, progesteronu, somatotropiny i kortyzolu. Przy braku bodźców wydzielanych przez te hormony następuje zahamowanie sekrecji mleka i rozpoczyna się inwolucja gruczołu mlekowego. W procesie tym bierze udział specyficzne białko hamujące sekrecję mleka FIL (Feedback Inhibitor of Location), którego poziom istotnie wzrasta w ostatnim okresie laktacji. Białko to ma istotny wpływ na zamieranie (apoptozę) komórek gruczołowych, które następnie podlegają rozpuszczeniu pod wpływem enzymów wydzielanych przez lizosomy. Z kolei w inwolucji gruczołu mlekowego bierze udział system plazmionogenny (plazma, białko-P53), insulinopodobny czynnik wzrostu oraz białko wiążące cytokinę.
W praktyce przyjęły się dwie metody zasuszenia:
- natychmiastowe przy produkcji mleka poniżej 25kg/ dzień,
- przedłużone – gdzie krowy doi się raz dziennie przez kilka dni, następnie zasusza.
W zahamowaniu wydzielania mleka duże znaczenie odgrywa ograniczenie dopływu krwi do komórek gruczołu mlekowego, ponieważ gromadzące się w pęcherzykach mleko powoduje zwiększenie ciśnienia w wymieniu, umożliwiając dopływ składników pokarmowych w dawce, co wykorzystywane jest w większości obór prowadzących system natychmiastowego zaprzestania doju.
Z wielu badań naukowych prowadzonych w kraju i zagranicą wynika, że zbyt drastyczne pozbawianie krów składników pokarmowych w dawce prowadzi do zaburzeń metabolicznych i może negatywnie wpływać na produkcję mleka oraz zdrowie krów w zbliżającej się laktacji. Sugeruje to, że należy unikać natychmiastowego zasuszenia krów o wydajności powyżej 17–18 kg mleka na dzień. W takich przypadkach stopniowo, przez około 2 tygodni ograniczamy podaż pasz energetycznych i mlekopędnych, przy zastąpieniu ich paszami słomiastymi. Istotna rolą w tym przypadku spełnia słoma pszenna o długości 2–3 cm, która w bardzo dużym stopniu „czyści żwacz” z brodawek żwaczowych.
Wskazówki przy zasuszeniu:
- przeprowadzić kontrolę wymienia przed zasuszeniem,
- zasuszać krowy niewykazujące zapaleń wymienia oraz schorzeń metabolicznych,
- zasuszać metodą natychmiastową, pod osłoną antybiotyków i zasklepić strzyki osłonkami wewnętrznymi lub zewnętrznymi,
- krowy z zapaleniem klinicznym wyleczyć przed wycieleniem,
- kontrolować krowy zasuszone,
- dostosować żywienie odpowiednio do okresu zasuszenia,
- jeśli jest to możliwe, oznaczyć poziom białka, tłuszczu i liczbę komórek somatycznych, a następnie wyeliminować niezgodność,
- na 21–14 dni przed wycieleniem krowy ponownie zasklepić strzyk
Prof. Adam Traczykowski
