Trzy filary dobrego rozrodu krów mlecznych

Procent cielności w stadzie zależy od dwóch głównych czynników: od wykrywalności rui oraz skuteczności inseminacji. Jednak wysoka skuteczność inseminacji nie stanowi jeszcze o sukcesie, jeżeli wykryjemy stosunkowo mały procent rui. W efekcie uzyskamy bowiem i tak niski procent cielności, dlatego zdaniem fachowców w tej dziedzinie – w zarządzaniu rozrodem należy skupić się na trzech jego elementach: wykrywaniu rui, zmniejszeniu ilości dni otwartych i zmniejszeniu ilości słomek zużytych na skuteczne zacielenie.

Pamiętajmy, że zła obserwacja rui to nie wina krowy, tylko hodowcy. A to, że rui nie widać, nie oznacza, że jej nie ma. O tym, ile rui wykryjemy w stadzie, decyduje przede wszystkim częstotliwość obserwacji stada. Jeżeli obserwację przeprowadzimy tylko raz dziennie, to mamy szansę na wykrycie 60% rui, jeżeli 2 razy dziennie – już 80%, jeśli 3 razy – 90%. Jeżeli skontrolujemy stado 4 razy dziennie, to powinniśmy wykryć 100% latujących się krów. Krowy powinny być obserwowane w okresie spokoju w oborze, wcześnie rano, w południe lub późnym wieczorem. Nigdy podczas doju i karmienia. Czas obserwacji nie powinien być krótszy niż 15 minut, a najlepiej, gdy poświęcimy temu zajęciu około 30 minut.

W oborach wolnostanowiskowych, które nie są wyposażone w elektroniczne systemy wykrywania rui, bardzo pomocna jest punktowa ocena zachowania krowy, którą przedstawia tabela z prawej.

Ocena zachowania krowy
Objawy	Punkty
Ciągliwy śluz	3
Niepokój/walki	5
Obskakiwana nie stoi spokojnie	10
Obwąchiwanie/lizanie sromu innej krowie	10
Kładzenie pyska na zadzie innej krowy	15
Obskakiwanie innych zwierząt	35
Daje się obskakiwać, nie ucieka	100

Winowajcą nieskutecznej inseminacji może być również złe rozmrożenie nasienia. Obecnie wielu – szczególnie młodych – hodowców samodzielnie inseminuje swoje krowy. Warto zatem przypomnieć kilka podstawowych zasad. Otóż prawidłowe rozmrożenie nasienia powinno odbywać się̨ w higienicznych warunkach, w temperaturze 37°C, w czasie 40 sekund. Rozmrażanie nasienia w zbyt gorącej wodzie (powyżej 40°C) natychmiast zabija plemniki. Niedopuszczalne jest także rozmrażanie nasienia w zimnej wodzie, w kieszeni, w ręce, pod pachą. Skuteczność krycia takim nasieniem jest bardzo niska.

Szczególnie zimą nie bierzemy pod uwagę faktu, że pistolet do inseminacji jest metalowy. Umieszczenie nawet dobrze rozmrożonego nasienia w zimnym pistolecie znacznie obniża żywotność plemników. Niewskazane jest także rozmrażanie wszystkich słomek przeznaczonych do użycia. Badania wykazały bowiem, że w sytuacji, gdzie rozmrożono więcej niż jedną słomkę na raz, drugi i kolejne zabiegi cechowały się gorszym wskaźnikiem zapłodnienia, dając skuteczność o 2/3 słabszą, porównując pierwszy z trzecim zabiegiem

Pamiętajmy o tym, że aby doszło do zapłodnienia, do układu rozrodczego krowy musi trafić odpowiednia ilość plemników, z których tylko jeden zapładnia komórkę jajową. Jeżeli w wyniku badania USG stwierdzi się, że krowa ma ciałko żółte, a więc miała już pierwszą ruję, to oznacza, że jest ona prawidłowo żywiona i nie wystąpił u niej deficyt energii po porodzie. Przy prawidłowo przebiegającym rozrodzie krowa powinna pokazać ruję do 60. dnia po porodzie. Jeżeli powyżej 120. dnia nie widać rui, to z całą pewnością będziemy mieć problemy z zacieleniem.

Beata Dąbrowska
Zdjęcia: Beata Dąbrowska