Jak choroby odnasienne i odglebowe zagrażają zbożom na starcie rozwoju?

Tylko zaprawa ograniczy takich sprawców chorób odglebowych zbóż, jak zgorzel podstawy źdźbła czy pałecznicę zbóż i traw. Pasiastość liści jęczmienia, głownia pyląca, źdźbłowa i zwarta, śnieć cuchnąca i gładka są ograniczane zaprawami i są to choroby odnasienne. Zgorzel siewek, fuzaryjna zgorzel siewek, pleśń śniegowa oraz śnieć karłowa również mogą być zawleczone z materiałem siewnym, ale też mogą czekać na zboża w glebie.

Należy mocno podkreślić, że z chorób odnasiennych trudno jest rozprawić się z tymi, które porażają i zasiedlają zarodki ziarniaka (głownia pyląca, zgorzel siewek, fuzaryjna zgorzel siewek, pleśń śniegowa). W okrywie owocowo-nasiennej słabych punktów szuka natomiast bardzo groźna pasiastość liści jęczmienia oraz zgorzel siewek, fuzaryjna zgorzel siewek i pleśń śniegowa. Na plewach i warstwie zewnętrznej ziarniaka na swoje pięć minut czekać może śnieć cuchnąca, gładka i karłowa, głownia zwarta i źdźbłowa, septorioza siewek, fuzaryjna zgorzel siewek i pleśń śniegowa.

• Przed pojawieniem się kłosów nie można w pszenicy zaobserwować żadnych wcześniejszych symptomów śnieci cuchnącej, która bardziej zagraża formie ozimej niż jarej. Zarodniki choroby znajdujące się na powierzchni ziarna kiełkują jednocześnie z nim. Grzyb rozrasta się wewnątrz pędów i ostatecznie zaraża rozwijające się kłosy. Objawy choroby to przede wszystkim sterczące pionowo kłosy z rozwartymi plewami i plewkami, między którymi tkwią krótkie, pękate „nibyziarniaki” wypełnione brunatnoczarną, pylistą masą zarodników grzyba o charakterystycznym zapachu śledzi (trójmetyloamina). Każdy porażony ziarniak zawiera olbrzymią ilość zarodników o kilkuletniej żywotności

W jęczmieniu najgroźniejsza jest pasiastość liści jęczmienia to najgroźniejsza choroba tego gatunku, którą ograniczają tylko zaprawy. Jednak lista zagrożeń odnasiennych i odglebowych dla jęczmienia, z którymi walczyć można tylko przez zaprawianie jest długa. To także zgorzel siewek (powodowana przez grzyby Fusarium), zgorzel podstawy źdźbła, głownia pyląca jęczmienia, głownia zwarta jęczmienia, pleśń śniegowa, ostra plamistość oczkowa (rizoktonioza zbóż), pałecznica zbóż i traw. W kolejnych numerach TPR przedstawimy informacje o chorobach odnasiennych i odglebowych pszenicy.

Jęczmień ozimy siany przed innymi zbożami ozimymi jest jesienią najdłużej narażony na presję chorób grzybowych. Zaprawianie, to podstawa ograniczenia chorób odnasiennych i odglebowych, których nie zwalczą żadne zabiegi nalistne. Ale zaprawianie ogranicza nie tylko te choroby. Ogranicza na początku rozwoju i wzrostu jęczmienia także rynchosporiozę zbóż oraz mączniaka prawdziwego zbóż i traw. Sprawcy tych chorób atakują wcześnie i są sezony z poważnymi infekcjami jesiennymi. Ale to nie wszystkie zyski z zaprawiania. Zaprawy nasienne dobrze ograniczają także sprawców plamistości siatkowej jęczmienia i fuzariozy kłosów.

• Głownie pylące stanowią największe zagrożenie dla plantacji jęczmienia. Każdy z gatunków głowni poraża tylko jeden gatunek zboża i nie omija również pszenicy (na zdjęciu) i owsa

• Pasiastość liści jęczmienia występuje jedynie na jęczmieniu. Grzyb jest obecny na powierzchni ziarna i jako grzybnia w okrywie nasiennej i w trakcie rozwoju roślin rozwija się na kolejnych pochwach liściowych wytwarzając charakterystyczne żółte, później brunatniejące smugi, biegnące przez całą długość blaszki liściowej. Porażone liście pękają podłużnie i obumierają, a rośliny zamierają po kwitnieniu roślin zdrowych. Ostatecznie następuje infekcja kłosa, który często nie rozwija się i pozostaje w pochwie liściowej

• Głownie pylące stanowią największe zagrożenie dla plantacji jęczmienia, a w mniejszym stopniu występują na owsie i pszenicy. Każdy z gatunków głowni poraża tylko jeden gatunek zboża. Objawami głowni są wydostające się z pochew liściowych ciemnobrunane kłosy, w których każdy kłosek zmieniony jest całkowicie w ciemnobrunatną masę zarodników. Po rozsianiu zarodników pozostaje tylko osadka kłosowa. Grzyb głowni trwa w uśpieniu wewnątrz zarodka, aż do czasu wysiewu ziarna i jego kiełkowania. Następnie rozwija się w rosnącym pędzie aż do osiągnięcia zawiązków kłosów

Na materiale siewnym pszenicy znajdują się sprawcy takich groźnych chorób w jej uprawie jak: śnieć cuchnąca, śnieć gładka, śnieć karłowa, głownia pyląca, fuzariozy czy septorioza siewek. Te ograniczy tylko zaprawa, podobnie jak sprawców pleśni śniegowej, zgorzeli podstawy źdźbła, kompleksu patogenów powodujących zgorzele siewek, ostrą plamistość oczkową (czyli rizoktoniozę zbóż), pałecznicę zbóż i traw. Zaprawianie zredukuje także sprawców chorób, które możemy zwalczać także nalistnie a są to m.in.: mączniak prawdziwy zbóż i traw i septorioza plew.