Gospodarstwo produkuje separat z gnojowicy, którym ścielone są legowiska dla bydła

?

Rozważne ograniczanie nawożenia mineralnego ma sens i pozwoli sprostać wymaganiom Komisji Europejskiej. O wynikach badań, które potwierdzają tę tezę mówił 18 października podczas Wojewódzkiego Dnia Pola w Różańcu (pow. biłgorajski) dr Jacek Niedźwiecki, naukowiec z Zakładu Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów IUNG–PIB w Puławach.

Strategie przygotowane w Brukseli, m.in. „Zielony ład”, „Od pola do stołu”, wpłyną zauważalnie na rolnictwo, także polskie.

– Rolnicy obawiają się, że planowane zmiany utrudnią lub wręcz uniemożliwią im produkcję, że dojdzie do wzrostu cen produkowanej przez nich żywności, co odbije się na wielkości sprzedaży – mówił dr Jacek Niedźwiecki.

– Ale nie musi tak być. Wielu rolników już właśnie tak działa, wprowadza zmiany i radzi sobie na rynku. W najbliższych latach nastąpi intensyfikacja tych procesów.

Mówiąc najkrócej, chodzi m.in. o to, aby ograniczyć stosowanie groźnych dla zdrowia ludzkiego i całego środowiska substancji syntezy chemicznej. Nie tylko nawozów, także środków ochrony roślin. Komisja Europejska chce zmniejszenia stosowania pestycydów chemicznych do 2030 r. o 50%. Ograniczenia mają dotknąć także nawożenie mineralne. Pojawiają się naturalne w tym kontekście pytania. Jak w tych zmieniających się realiach skutecznie chronić uprawy? Jak dostarczać roślinom substancje pokarmowe?

Zmniejszanie nawożenia nie musi oznaczać strat w plonie

r e k l a m a

– Takie rozwiązania już są. Mamy skuteczne środki powstałe na bazie substancji naturalnych. Dysponujemy wynikami badań, które potwierdzają tę skuteczność – mówił dr Jacek Niedźwiecki.

Skoro tak, to dlaczego nie są stosowane na szeroką skalę? Ponieważ do tej pory nie było takiej potrzeby, bo jesteśmy przyzwyczajeni do sprawdzonych, tradycyjnych rozwiązań, wreszcie, bo nowe, kojarzone z ekologią rozwiązania są droższe. A są droższe, bo nie produkuje się ich na masową skalę, tak jak dzieje się to w przypadku tradycyjnych środków ochrony roślin. W najbliższych latach będzie się to musiało zmienić.

– Gdy pojawi się konieczność stosowania środków bezpiecznych dla ludzkiego zdrowia i innych organizmów, producenci będą wytwarzać ich więcej, a ceny siłą rzeczy spadną – przekonywał naukowiec z puławskiego IUNG.

Czy trzeba obawiać się skutków ograniczenia stosowania nawozów mineralnych?

– Zmniejszanie nawożenia nie musi oznaczać strat w plonie. Przecież większa część gleb w Polsce jest przenawożona – tłumaczył dr Jacek Niedźwiecki. Na dowód podał dane obrazujące przeciętną zawartość przyswajalnego fosforu w glebie w podziale na województwa w latach 2008–2016. Z tych informacji wynika, że są to zawartości wysokie albo bardzo wysokie, jedynie sporadycznie niskie. Przy czym tendencja jest wzrostowa.

– Z potasem czy magnezem sytuacja wygląda podobnie – dodał dr Niedźwiecki.Wypowiedź tę uzupełnił Paweł Saba, prezes Thorus AgroGroup, główny organizator konferencji towarzyszącej Dniom Pola. 

– Zajmujemy się badaniem zasobności gleby już od ok. 15 lat. To, co mówi dr Jacek Niedźwiecki potwierdza się w praktyce. Tysiące ton potasu i fosforu znajdują się glebie i czekają na wykorzystanie.

Następnie dr Jacek Niedźwiecki zaprezentował w Różańcu wyniki przeprowadzonych przez dr Agnieszkę Rutkowską z Zakładu Żywienia Roślin i Nawożenia IUNG doświadczeń dotyczących wpływu „odstawienia” nawożenia fosforem na plonowanie popularnych roślin uprawnych. Otóż w latach 2003–2018 w rolniczych zakładach doświadczalnych w Grabowie (Mazowieckie) i Baborówku (Wielkopolskie) przy zmianowaniu: rzepak ozimy, pszenica ozima, kukurydza na ziarno, jęczmień jary, na części plantacji było prowadzone mineralne nawożenie fosforem a na części nie. Wyjściowa zawartość fosforu przyswajalnego w Grabowie wynosiła 16 mg P₂O₅/100 g gleby (zawartość wysoka) a w Baborówku 32 mg P₂O₅/100 g gleby (zawartość bardzo wysoka). Nawożenie azotem odbywało się według typowej agrotechniki dla uprawianych w danym roku roślin na obu częściach każdej z plantacji.

• Dr Jacek Niedźwiecki

Pogoda ma decydujące znaczenie

Co się okazało, po 16 latach po porównaniu plonowania upraw w części pola, gdzie w ogóle nie było prowadzone nawożenie fosforem z plonami z tej części, gdzie nawożenie fosforem odbywało się standardowo? Otóż czynnikiem determinującym wysokość i zróżnicowanie plonu na przestrzeni lat był… przebieg pogody.

– To, czy był podawany fosfor, czy też nie, nie miało większego wpływu na żadną z roślin klasycznego płodozmianu – mówił dr Jacek Niedźwiecki.

– Niewielkie różnice dotyczące wysokości plonowania zaczęły się pojawiać dopiero w czwartej rotacji, czyli po 12 latach.

Czego dowodzi to doświadczenie? Na pewno tego, że zaprzestanie „sypania” mineralnego fosforu nie oznacza wyjałowienia gleby.

– Mało tego. Gleba stanie się jałowa wtedy, jeśli będziemy ciągle „sypać” nawóz – mówił dr Jacek Niedźwiecki.

– Znam renomowane gospodarstwo, którego właściciel boi się, że w glebie zabraknie potasu i ciągłe go dostarcza. Efekt? Gleba jest zasolona, a jej przewodność elektryczna jest zbliżona do tej dla gleb występujących w klimacie subtropikalnym. Potasu jest tak dużo, że rośliny przestają pobierać składniki pokarmowe.

Omówiony przykład dowodzi więc, że można ograniczyć stosowanie sztucznego nawożenia, jednocześnie utrzymując żyzność gleby. A jak to zrobić w praktyce, nie w doświadczeniu? Pierwszym, podstawowym krokiem jest diagnoza gleby.

– Zdecydowanie odradzam nawożenie „na ślepo”, niepoprzedzone diagnozą gleby – dodaje Paweł Saba.

– To często oznacza przenawożenie.

Zamiast tego warto przeprowadzić diagnozę zasobności gleby i na jej podstawie zaprząc do pracy mikroorganizmy glebowe.

– One są po to, żeby odblokować formy zablokowane i uwstecznione pierwiastków. A jest tego naprawdę niemało. Szacuje się, że na hektarze w warstwie ornej może znajdować się do 12 ton uwstecznionego fosforu – dowodził prezes Thorus AgroGroup.

• Paweł Saba

Wspierajmy mikroorganizmy

Ten produkt może Ciebie zainteresować

Czapka z daszkiem – Tygodnik Poradnik Rolniczy

Płacisz tylko

27,00 zł

Cena regularna 35,00 zł

SPRAWDŹ

Aby pożyteczne mikroorganizmy miały odpowiednie warunki do rozwoju, korzystne jest zwiększanie kompleksu sorbcyjnego poprzez dbałość o odpowiedni poziom próchnicy. To podstawa. Ale pozytywny wpływ ma też stosowanie np. naturalnych preparatów bazaltowych, które z uwagi na dużą porowatość stwarzają odpowiednie warunki dla rozwoju mikroorganizmów. Natomiast z uwagi na bardzo dużą powierzchnię właściwą są w stanie zatrzymać na swojej powierzchni bardzo duże ilości składników pokarmowych.

Te tzw. zeolity bazaltów (skały pochodzenia wulkanicznego) charakteryzują się również wysoką zawartością krzemu, który to z kolei charakteryzuje się szeregiem korzystnych dla roślin oddziaływań. Najbardziej chyba znane to wspomaganie roślin podczas stresu wywołanego brakiem wody. Warto przy tym mieć na uwadze, że stosowanie zbyt wysokich dawek azotu i fosforu może ograniczać dostępność krzemu dla roślin. Z kolei wraz ze wzrostem odczynu gleby wzrasta ilość dostępnego krzemu dla roślin.

Trzecim elementem istotnym w tworzeniu odpowiednich warunków dla mikroorganizmów (po zwiększaniu poziomu próchnicy i stosowaniu zeolitów) wymienionym przez dr Jacka Niedźwieckiego jest stosowanie siarczanu wapnia, który poprawia strukturę gleby i reguluje gospodarkę azotem.

Agrotechnika zmniejsza presję chwastów

Katalog praktyk pozwalających skutecznie ograniczać użycie środków chemicznych w rolnictwie jest oczywiście szeroki i nie dotyczy tylko nawożenia mineralnego. Odpowiednia agrotechnika, zmianowanie, unikanie sąsiedztwa pewnych roślin na polu, to naturalne i dobrze znane sposoby na zmniejszenie presji chwastów, chorób grzybowych czy wirusowych. Alternatywą dla herbicydów, na razie głównie w ekologii, są maszyny do mechanicznego niszczenia chwastów. Można spodziewać się ich upowszechniania także w zrównoważonym rolnictwie. W Różańcu można się było zapoznać z działaniem brony odchwaszczającej.

Paweł Saba podał też przykład na to, że wiedza uzyskana na podstawie szczegółowej diagnozy gleby pozwala skutecznie ograniczyć fungicydy.

– Bardzo często bywa tak, że na stanowiskach wysoko próchniczych nie występują szkodliwe patogeny. Dlatego prowadzenie fungicydowej ochrony chemicznej w takich miejscach to po prostu strata czasu i pieniędzy.


Krzysztof Janisławski
Zdjęcia:Krzysztof Janisławski, Pixabay