r e k l a m a
Owocniki sprawcami roznoszenia się zgnilizny twardzikowej
Owocniki grzyba wyrastają ze sklerocjów, które w czasie żniw można znaleźć w łodygach rzepaku. Pamiętajmy, że skleroty po żniwach pozostają w glebie i zachowują żywotność do ok. 7–8, nawet do 10 lat. W następnym sezonie wegetacyjnym, wiosną wyrasta z nich trzonek a na nim miseczkowate owocniki. Dlatego, jak wspomniałem na początku, zgniliznę twardzikową skutecznie ogranicza głęboka orka. Głęboko przyorane skleroty potrzebują nawet 6 miesięcy, aby wytworzyć miseczki owocników, a wtedy rzepak jest już wymłócony.
r e k l a m a

- Zgnilizna twardzikowa jest jedną z trzech chorób okresu kwitnienia i powinniśmy ją ograniczać do początku opadania płatków

- Zarodniki zgnilizny twardzikowej rozpoczynają wczesny atak i infekują przez ewentualne uszkodzenia i rany powodowane przez przymrozki i szkodniki. Potem mają już bardziej dogodne warunki rozwoju i przenoszone przez wiatr idealne miejsce do infekcji znajdują w kątach liści. Infekcji i rozwojowi sprawcy dodatkowo sprzyjają opadające płatki kwiatowe, zatrzymujące się właśnie w kątach liści
Zobacz także
Wysoka wilgotność gleby sprzyja rozwojowi zgnilizny twardzikowej

Ten produkt może Ciebie zainteresować
Kamizelka damska - Tygodnik Poradnik Rolniczy


- Liście zaatakowane przez zgniliznę twardzikową po prostu zamierają do góry od kątów liści, czyli od miejsca, w którym grzyb się umiejscowił

- Charakterystyczne czarne skleroty zgnilizny twardzikowej znajdziemy w łodygach rzepaku
Objawy zgnilizny twardzikowej
Jeżeli w okresie około kwitnienia liście rzepaku są w połowie zielone, a w połowie żółte i takie objawy występują na wielu liściach, to jest to werticilioza. Grzyb werticiliozy atakuje z gleby i umiejscawia się w wiązkach przewodzących powodując zamieranie roślin.
Liście zaatakowane przez zgniliznę twardzikową po prostu zamierają do góry od miejsca, w którym grzyb się umiejscowił. W przypadku zgnilizny występuje też obfity nalot grzybni, a przy werticiliozie na liściach tego nie ma. Atak zgnilizny twardzikowej związany jest z wilgotnością panującą w czasie opadania płatków kwiatowych. Jeżeli płatki opadają i przyklejają się do łodyg albo kątów liści to grzyb ma tam idealne warunki do rozwoju. Choroba atakuje też w miejscach uszkodzeń roślin przez szkodniki. Czarne skleroty tego grzyba rozwijają się w łodygach.

- Suche rośliny w zielonym łanie rzepaku obserwowane z daleka to prawie na 100% efekt wyniszczenia roślin przez rozwój sprawcy zgnilizny twardzikowej
Zgnilizna twardzikowa lubi zaatakować wcześniej
Przyczyną takiego wczesnego ataku choroby są uproszczenia, ale także uszkodzenia powodowane w rzepaku przez mróz w zimie i przez przymrozki wiosną oraz przez szkodniki. Uszkodzenia otwierają drogę do infekcji tzw. od korzeniowej zgnilizny twardzikowej. Na wielu plantacjach aż 10% porażeń zgnilizną twardzikową bywa skutkiem infekcji odkorzeniowej. Rolę zabiegu hamującego te infekcje spełniają oczywiście fungicydy stosowane do skracania rzepaku.
Presja choroby może być mniejsza jeżeli występuje np. susza. W przypadku występowania warunków osłabiających presję porażenia zgnilizną twardzikową, zabieg ochronny można nieco opóźnić. Wykonanie go pod koniec okresu kwitnienia, znacząco wpłynie na jakość ochrony przed czernią krzyżowych i szarą pleśnią. W praktyce bardzo często zabieg ten łączy się ze zwalczaniem szkodników łuszczynowych.

- Od wiosny ze sklerot wyrastają na trzonkach miseczkowate owocniki z zarodnikami. Warto ich poszukać na glebie, w rzepaku i ocenić tym samym ryzyko choroby zanim rzepak zakwitnie. Na zdjęciu owocniki na pobranej próbie gleby nieco przyschły i miseczki mają bardziej wysyconą barwę, ale można je dostrzec
Progi szkodliwości
W literaturze można spotkać informacje o tzw. teście płatkowym wspomagającym podejmowanie decyzji o zabiegu na zgniliznę twardzikową. Test ten ma jednak bardziej zastosowanie badawcze niż praktyczne. Polega on na pobraniu losowo kwiatostanów rzepaku i wyłożeniu płatków na specjalną pożywkę. Wynik w postaci zamiany barwy pożywki wskazuje na zagrożenie plantacji zgnilizną twardzikową i odczytuje się go po 3–4 dniach. W teście wykorzystuje się fakt wytwarzania przez sprawcę choroby metabolitu w postaci kwasu szczawiowego i to jego obecność zmienia barwę pożywki. Ponieważ jednak najczęściej zabieg na tę chorobę wykonuje się interwencyjnie od momentu pąkowania rzepaku, czekanie na wynik testu płatkowego 4 dni może skutkować wykonaniem spóźnionego zabiegu ochronnego.
Marek Kalinowski
Zdjęcia: