Międzyplon dobry dla gleby i na paszę

Zgodnie z tym podziałem, takie rośliny jak kukurydza, ale też kupkówka pospolita, kapusta pastewna i rzepa ścierniskowa, powinny być siane jak najwcześniej, do 20 lipca. To ważne, jeżeli chcemy po zbiorze np. jęczmienia lub rzepaku zasiać te rośliny, których okres wegetacji musi trwać co najmniej 80 dni. Oczywiście w terminie wcześniejszym możemy siać każdą inną roślinę międzyplonową. Najważniejsze przed siewem jest szybkie przygotowanie stanowiska, zastosowanie nawożenia przedsiewnego i doprawienie gleby. Parametry siewu (ilość nasion, głębokość siewu, rozstawa rzędów) wybranych roślin poplonowych przedstawia tabela.

Szybkie uprawki i siew 

Ze wszystkich uprawianych w Polsce zbóż najwcześniej dojrzewa jęczmień ozimy, a z roślin przemysłowych uprawianych na większej powierzchni – rzepak ozimy. Rośliny te osiągają fazę dojrzałości pełnej, umożliwiającą zbiór kombajnem zwykle na przełomie drugiej i trzeciej dekady lipca.

Żyto i jęczmień jary osiągają w tym okresie dojrzałość woskową, natomiast do dojrzałości pełnej ziarna dochodzą na przełomie lipca-sierpnia. Pszenica ozima i owies dojrzewają o 10–12 dni później od żyta i jęczmienia jarego. 

Biorąc pod uwagę termin dojrzewania jęczmienia ozimego i rzepaku zbieranych kombajnem, można uprawiać po nich w międzyplonach ścierniskowych wszystkie rośliny wymagające najwcześniejszego siewu, których uprawa w tym stanowisku jest najbardziej uzasadniona i najmniej zawodna. 

Zanim wysiejemy wybrany międzyplon (najlepiej mieszankę poplonową) zaraz po zbiorze przedplonu (zbóż) musimy szybko wykonać podorywkę (najtaniej pługiem talerzowym) lub spulchnić glebę glebogryzarką, doprawić agregatem z wałem strunowym na głębokość 2–3 cm dla nasion drobnych lub 4–6 cm dla nasion grubych. Na ściernisko przed wykonaniem orki należy zastosować nawożenie w ilości do 40 kg P2O5i do 60 kg K2O na hektar oraz około 60 kg N — połowę przed siewem a resztę w trakcie wegetacji poplonu. Są to ilości nawozów pasujące właściwie wszystkim możliwym roślinom i mieszankom roślin uprawianym w poplonach. Przy siewie motylkowatych z nawożenia azotem można zrezygnować (maksymalnie można zastosować 20 kg N/ha), a przy dużym udziale bobowatych w mieszankach ilość azotu można zredukować o co najmniej połowę.

Smakowite dla bydła

Wybór roślin poplonowych jest duży a możliwe kombinacje mieszanek poplonowych niezliczone. Co więcej, są w Polsce lokalnie uprawiane rośliny poplonowe polskim rolnikom nieznane. Pojawiają się one w gospodarstwach, których właścicielami lub współwłaścicielami są obcokrajowcy. Wiele firm proponuje bardzo ciekawe gotowe mieszanki międzyplonowe. Są one tak precyzyjnie skomponowane, a ich wartość i wpływ na glebę w zmianowaniu tak dokładnie przebadany, że można znaleźć doskonałe międzyplony przed planowaną uprawą buraków, kukurydzy, zbóż, okopowych. W koleinych wydaniach „Tygodnika Poradnika Rolniczego” będziemy pokazywać takie międzyplony (mieszanki na międzyplony ścierniskowe, ale i ozime), które sami podpatrzyliśmy na tegorocznych Dniach Pola.

Z punktu widzenia możliwości zebrania opłacalnego plonu i wykorzystania go np. w żywieniu bydła mlecznego, można polecić zasiew w poplonach: kukurydzy, kapusty pastewnej, traw (kupkówka pospolita, życica wielokwiatowa, życica mieszańcowa, życica westerwoldzka), strączkowych w mieszankach (wyki + groch siewny pastewny + bobik + gatunki niebobowate), słonecznika (w mieszankach ze strączkowymi na bezpośrednie skarmianie zielonki lub na kiszonkę), seradeli (w mieszankach z różnymi komponentami na zielonkę lub w siewie czystym – wypasanie) i facelii (w mieszankach, rzadziej w siewie czystym). Można samodzielnie komponować takie mieszanki, pod warunkiem, że zdołamy kupić na rynku potrzebne komponenty. Nie jest to takie łatwe zadanie, bo firmy oferujące tzw. gotowce, bazują na nasiennictwie odmian gatunków takich roślin za granicą. Uważam, że warto korzystać z takiej oferty, tym bardziej, że kupimy pewny materiał siewny, przebadany i dobrze skomponowany nie tylko w zakresie gatunków, ale także odmian o konkretnej wartości.

Najlepsze często najbardziej zawodne

Najlepszymi do uprawy w międzyplonach są rośliny bobowate i ich mieszanki z innymi roślinami, lecz są najbardziej zawodne. Wymagają wczesnego siewu do 25 lipca i dużej ilości wody do wschodów, a także długiego okresu wegetacji do wydania zadowalającego plonu masy zielonej. Z powyższych względów do uprawy w międzyplonie ścierniskowym trzeba wybierać rośliny charakteryzujące się krótkim okresem wegetacji, szybkimi wschodami i początkowym wzrostem, małymi potrzebami wody do kiełkowania i wschodów, małymi wymaganiami glebowymi i niską ceną nasion.

Najkorzystniejsze warunki do uprawy poplonów ścierniskowych stwarzają rośliny wcześnie schodzące z pola: rzepak ozimy, groch i jęczmień ozimy. W praktyce jednak po tych przedplonach wysiewa się cenne ozime rośliny towarowe, jak rzepak lub pszenicę. W tej sytuacji poplony ścierniskowe uprawia się po pozostałych roślinach zbożowych

Kukurydza jest coraz chętniej uprawiana przez polskich rolników i znajduje dobrze swoje miejsce również jako roślina międzyplonowa. Oczywiście nie chodzi tutaj o tzw. odmiany ultra wczesne o FAO zaczynającym się od 130. W ostatnich latach wielokrotnie widziałem na Dniach Pola odmiany tego typu siane w lipcu, które późną jesienią nadawały się na kiszonkę. Trzeba pamiętać, aby w późnym terminie takie mieszańce siać rzadziej. Jeżeli nie liczymy na kiszonkę, a tylko na zielonkę, siew może być gęściejszy. Oczywiście im wcześniej zasiejemy międzyplonową kukurydzę, tym lepiej, a idealnym przedplonem na taką uprawę jest żyto zbierane na zielonkę, zboża zbierane wcześnie na tzw. GPS (na kiszonkę z całych roślin) czy ziemniaki uprawiane na najwcześniejszy zbiór. 

Marek Kalinowski
fot. Marek Kalinowski