Szkodliwość pośrednia jest o wiele groźniejsza i polega na przenoszeniu przez mszyce wirusów. Najliczniej występującym gatunkiem zasiedlającym wszystkie zboża (aż 70–80% populacji wszystkich mszyc w zbożach) i kukurydzę jest mszyca czeremchowo-zbożowa zabarwiona w tonacji oliwkowobrunatnej. Mszyca zbożowa zabarwiona w tonacji zielonej z wyraźnie ciemnymi syfonami, to drugi gatunek pod względem liczebności notowany w zbożach, preferująca górne partie roślin i kłosy. Trzecim gatunkiem co do znaczenia w zbożach jest mszyca różano-trawowa. W zbożach preferuje liście i jak mszyca czeremchowo-zbożowa żeruje też w kukurydzy.
r e k l a m a
Mszyca czeremchowo-zbożowa
r e k l a m a
Z informacji dotyczących biologii mszyc zawartych w opracowaniach Instytutu Ochrony Roślin–PIB w Poznaniu wynika, że dorosłe owady tego gatunku osiągają długość 1,6–2,4 mm, mają czarną głowę, tułów i syfony, a odwłok oliwkowo zielony z brązowymi płytkami bocznymi. Larwy są koloru zielonego. Charakterystyczną cechą tego gatunku są syfony dwa razy dłuższe od ogonka z wyraźnym rozszerzeniem na końcu w kształcie kołnierzyka oraz lekko przewężony u nasady ogonek.
Ta mszyca jest gatunkiem dwudomnym, migrującym z czeremchy na zboża i trawy. Z zimujących na czeremsze jaj wylęgają się w pierwszej połowie kwietnia założycielki rodu, z których w drugim pokoleniu rodzą się uskrzydlone migrantki rozpoczynające w połowie maja lub w zależności od panujących warunków pogodowych na przełomie maja i czerwca, przeloty na letnie rośliny żywicielskie. Intensywność przelotów wzrasta często gdy średnia temperatura dobowa przekracza 15°C.
Zobacz także
- W zbożach najliczniej występuje mszyca czeremchowo-zbożowa i zasiedla głównie dolne partie roślin, najczęściej źdźbła
Latem rozwijają się na łodygach i liściach zbóż liczne kolonie bezskrzydłych populacji mszyc, w których okresowo powstają letnie formy uskrzydlone odbywające loty dyspersyjne w uprawach. Na zbożach rozwija się aż do 12 pokoleń mszycy czeremchowo-zbożowej, a każda dzieworódka może urodzić ok. 70 larw. Jesienne reemigracje na czeremchę rozpoczynają się zwykle w pierwszej połowie września i trwają do pierwszych dni listopada.
Mszyce wysysają soki z rozwijających się źdźbeł, ponadto osobniki uskrzydlone przenoszą choroby wirusowe. Wcześnie nalatujące mszyce na uprawy zbóż, atakują rośliny w fazie krzewienia (faza rozwojowa w skali BBCH 20–29) lub na początku kłoszenia (faza rozwojowa w skali BBCH 51) powodują więdnięcie i usychanie, względnie zahamowanie ich wzrostu. Szkodliwe są zarówno larwy, jak i postacie dorosłe. Na spadzi wydzielonej przez mszyce rozwijają się grzyby chorobotwórcze. Istotnym aspektem szkodliwości mszyc jest ich udział w przenoszeniu wirusów chorobotwórczych, wśród których najważniejszy jest wirus żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV).
Mszyca zbożowa
Mszyca zbożowa jest gatunkiem jednodomnym żyjącym bez zmiany żywiciela na różnych gatunkach traw i zbóż. Owady dorosłe mają 2,0–3,3 mm długości i zmienne zabarwienie, najczęściej żółtozielone. Charakterystyczne cechy morfologiczne to brak widocznego sklerytu na odwłoku, wyraźne na tle jasnego odwłoka czarne syfony równe długością z jasnym ogonkiem.
Mszyce te zimują w postaci jaj na trawach, resztkach pożniwnych, samosiewach, ale także na oziminach. Loty wiosenne uskrzydlonych osobników rozpoczynają się najczęściej w drugiej połowie maja lub na przełomie maja i czerwca. Masowe występowanie mszyc na zbożach obserwuje się zwykle w fazie kłoszenia w warunkach ciepłej i suchej pogody. Mszyca zbożowa zasiedla głównie kłosy i nie tworzy tak licznych populacji jak mszyca czeremchowo-zbożowa. Pod koniec dojrzałości mlecznej zbóż, uskrzydlone osobniki tego gatunku przelatują na kukurydzę i trawy. Późną jesienią po kopulacji z uskrzydlonymi samcami, samice jajorodne składają jaja na zimowanie.
Mszyca zbożowa żeruje głównie na kłosach. Wysysając soki powoduje zmniejszenie plonu ziarna, a na spadzi rozwijają się grzyby. Szkodliwe są zarówno larwy, jak i postacie dorosłe. Gatunek ten zdolny jest także do przenoszenia łagodnych szczepów wirusa żółtej karłowatości jęczmienia.
