Bocianie sejmiki – dlaczego bociany się gromadzą tuż przed odlotem do Afryki?

Naukowcy próbowali dowiedzieć się w jaki sposób bociany wybierają miejsca wspólnego żerowania

Bocianie sejmiki znane są amatorom przyrody i specjalistom od bardzo dawna. Mimo to takie kwestie jak: struktura organizacyjna takich spotkań, wybór miejsca żerowania czy ustalenie terminu odlotu, nie są dla nas ludzi zbyt dobrze poznanymi. Znaleźć odpowiedzi na te zagadnienia postanowili zarówno ornitolodzy–naukowcy, jak i ornitolodzy–amatorzy, z takich jednostek jak: Grupa Badawcza Silesiana, Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, Uniwersytetu Szczeciński i Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Na ten temat powstała ich wspólna publikacja opublikowana w czasopiśmie naukowym Bird Study.

Joachim Siekiera z Grupy Silesiana, a zarazem pierwszy autor wspomnianego artykułu, informuje, że dosłownie przyglądali się bocianom z  lotu ptaka przy wykorzystaniu małego samolotu Cirrus. Obszarem poszukiwań bocianich skupisk była Opolszczyzna. Dzięki danym „z góry”, badacze znajdujący się na ziemi, mogli udać się na żerowiska bocianów i z bezpośredniego sąsiedztwa uzyskiwać pożądane dla siebie informacje, np. ich liczbę, czy są wśród nich osobniki zaobrączkowane.

Cenne były zwłaszcza informacje dotyczące ptaków zaobrączkowanych, ponieważ jak podkreśla prof. Łukasz Jankowiak z Uniwersytetu Szczecińskiego, dzięki temu można poznać wiek i pochodzenie ptaka

–  Od razu powiedzmy jednak nie tylko hobbystyczna zabawa miłośników bocianów, a próba zmierzenia się z bardzo poważnym problemem ochrony przyrody – dopowiada prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. – Jesienna wędrówka to nie lada wyzwanie, zwłaszcza dla młodych, tegorocznych młodych, „przedyskutowanie” problemu ze starszymi osobnikami, naśladownictwo ich zachowań to spore zwiększenie szans na przeżycie trudów długiej wyprawy do Afryki”.

Obserwacja bocianich sejmików w liczbach

W trakcie trwania badań, które trwały kilka sezonów zlokalizowano:

• około 5700 bocianów,
• stada liczyły od 2 do 200 ptaków,
• ptaki namierzano najczęściej na polach ornych, nieco rzadziej na łąkach, a sporadycznie we wsiach czy na drzewach,
• 56% obserwowanych ptaków to były osobniki dorosłe, 44% stanowiły tegoroczne młode,
• odczytano numery aż 533 numery obrączek,
• średnia odległość jaką pokonały bociany zlatujące się na jesienne sejmiki na terenie Opolszczyzny to 277 km,
• w stadach dominowały osobniki pochodzące ze Śląska i wschodnich landów Niemiec.

Szczególnie interesujący jest fakt, że wśród bocianów zdarzały się osobniki pochodzące ze Szwecji, na terenie której ptaki w 1955 roku wymarły. Mimo to w ciągu ostatnich 25 lat udało się je tam skutecznie reintrodukować. W celu przywrócenia populacji bocianów w Szwecji,  wykorzystano m.in. polskie ptaki. Jak widać nadal wybierają one oraz ich potomstwo wędrówkę przez obszar Polski.

Co ma szczególne znaczenie dla bocianów, które spotykają się na sejmikach?

Okazuje się, że niezwykle ważna jest, dla bocianów lokalnych, jak i przybyszów, jakość siedlisk. W miejscy żerowania uzupełniają zapasy energetyczne na dalszą podróż. Miejsce ich spotkań jest też ich miejscem wspólnego startu  tzw. wschodnim szlakiem migracyjnym. W ten sposób ptaki omijają Tatry i inne wyższe partie Karpat. Następnie przelatują przez Bałkany i Izrael, do środkowej Afryki.

 – Nasze badania to kolejny przykład współpracy zawodowych ornitologów z amatorami. Właściwie w przypadku bociana białego, bo gatunek ten niemal od zawsze stanowił obiekt tzw. nauki obywatelskiej. W przypadku, tej konkretne pracy mamy do czynienia z połączeniem klasycznych i bardzo zaawansowanych technologii, tak pozyskiwania materiału badawczego, jak i analizy danych. Bardzo lubimy taką współpracę. – zgodnie podkreślają wszyscy współautorzy pracy.

• Stada bocianów białych tuż przed odlotem na zimowiska – Opolszczyzna, sierpień 2021 r., fot. Joachim Siekiera

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał

Na podstawie notatki prasowej UPP

Zdjęcia: J. Siekiera

Praca: Siekiera J., Jankowiak Ł., Siekiera A., Chmura N., Profus P., Sparks T.H. & Tryjanowski P. (2021) Post-breeding flocks of White Storks (Ciconia ciconia) in southern Poland: size, age composition and the geographical origin of birds. Bird Study, 68: w druku.