Czy zieloność łanu może świadczyć o jego zdrowiu?

Marek Kalinowski

Kategoria: Uprawa

Czy zieloność łanu może świadczyć o jego zdrowiu?

Uprawa agrotechnika

Data publikacji 13.03.2020r.

Ostatnio pisaliśmy o zasadach i celu wykonywania zabiegów fungicydowych T1 w zbożach. Według prognoz ekspertów, ten zabieg będzie najważniejszy i uratuje najwięcej plonu. Eksperci radzą, by nie zwlekać z zabiegiem a nawet wykonać zabieg T0.

Pozostało 0% artykułu.
Więcej przeczytasz dzięki prenumeracie lub kupując dostęp.

Masz już prenumeratę lub dostęp?

Możesz już teraz kupić dostęp do wszystkich treści lub do wybranego artykułu

Kup dostęp Kup ten artykuł za 3,69 zł

Z artykułu dowiesz się:

Jak długo po zabiegu T1 trwa ochrona roślin przed sprawcami chorób?
Ile zabiegów fungicydowych należy wykonać w pszenżycie?
Z jakimi chorobami można mieć do czynienia w zbożach jarych?

r e k l a m a

Oczywiście nic nie można robić bez powodu. Jeżeli są takie przesłanki i już jesienią widoczne były objawy chorobowe, z zabiegiem T1 nie należy zwlekać. A jak powie się A, to trzeba powiedzieć B i już teraz zaplanować strategię kolejnego zbiegu T2.

Przerwy między zabiegami T1 i T2 nie powinny być za długie

Na to mamy jeszcze sporo czasu i na łamach „Tygodnika Poradnika Rolniczego” do tego wrócimy. Dziś chcę przypomnieć kilka ważnych aspektów programu ochrony zbóż, a najważniejszym po wykonaniu pierwszego zabiegu jest zaplanowanie kontynuacji ochrony. Żaden fungicyd nie działa wiecznie i ważniejsze od znajomości i rozpoznawania faz rozwoju w skali BBCH w celu wyznaczenia ochrony T2 jest rzetelna informacja producenta środka o tym, jak długo po oprysku w T1 chroni on rośliny przed sprawcami chorób.

Zabieg T2 musi być wykonany w terminie, zanim skończy się działanie ochronne zabiegu T1. Przerwy pomiędzy zabiegami T1 i T2 nie powinny być zbyt długie. Kupując preparat do zabiegu w T1, dokładnie należy zapoznać się z instrukcją jego stosowania, ale też informacjami o sposobie przemieszczania się substancji aktywnych w roślinie i deklarowanej długości ochrony, pamiętając przy tym, że długotrwałe opady zmniejszają ten czas i stanowią warunki dla szybszego rozwoju patogenów.

W praktyce często zabiegi chroniące górne liście i kłosy plantatorzy wykonują w pełni kłoszenia – zdecydowanie za późno. Fachowcy z firm chemicznych zalecają, aby ten zabieg wykonać w fazie rozwiniętego liścia flagowego, najpóźniej na początku kłoszenia. Zwlekanie przez rolników z zabiegiem T2 wynika z obserwacji zdrowotności łanów i z faktu, że septorioza paskowana liści (czytaj na stronie 26 i 27) ma długi okres inkubacji (do miesiąca). W rzeczywistości choroba może być w łanie i w praktyce nie mamy szans potwierdzić tego organoleptycznie. Oczywiście błędem byłoby wykonanie oprysku, kiedy infekcji nie ma, a jeszcze większym, kiedy infekcja jest, a liście wydają się zdrowe.

Liście zielone, zdrowe, a w rzeczywistości już od dwóch tygodni może inkubować septorioza paskowana liści

Liście zielone, zdrowe, a w rzeczywistości już od dwóch tygodni może inkubować septorioza paskowana liści

Liście zielone, zdrowe, a w rzeczywistości już od dwóch tygodni może inkubować septorioza paskowana liści

W pszenżycie zastosuj dwa zabiegi fungicydowe

r e k l a m a

Z przedstawionych wyżej powodów wymagających utrzymania ciągłości ochrony po wykonanym zabiegu T1, termin oprysku w T2 jest ruchomy i zależy dodatkowo od podatności odmianowej, warunków pogodowych i od tego, ile zabiegów fungicydowych w sumie planujemy wykonać. Zabieg T2 w technologii dwuzabiegowej pszenicy ozimej wykonujemy w fazie BBCH 51–55, a w trzyzabiegowej wcześniej, w fazie BBCH 39–49. W technologii dwuzabiegowej w pszenicy jarej drugi zabieg w T2 wykonujemy w BBCH 45–49.

W pszenżycie i życie hybrydowym opłacalne są na ogół dwa zabiegi fungicydami w pierwszym T1 w fazie do drugiego kolanka (BBCH 30–32) i drugim T2 do pełni kłoszenia (BBCH 59). Jeżeli zaplanowaliśmy wykonanie jednego zabiegu powinien on być wykonany krótko przed kłoszeniem lub na początku kłoszenia (BBCH 45–51). W życie z mniejszą presją chorób z założonym wykonaniem jednego zabiegu powinniśmy przesunąć ochronę na BBCH 37–39, czyli stosować fungicyd od fazy liścia flagowego. Takie podejście do ochrony pozytywnie wpływa nam na zdrowotność górnych liści i chroni je przed rdzą brunatną, która w przypadku żyta powoduje corocznie duże straty.

W jęczmieniu w przypadku mokrej wiosny, większej presji chorób, pierwszy zabieg T1 powinniśmy wykonać w fazie BBCH 31–32 – zwalczanie mączniaka, rynchosporiozy i plamistości siatkowej, a drugi T2 w momencie wypuszczania ości, tj. w BBCH 45–49, w jarym do BBCH 55 – na plamistość siatkową i rynchosporiozę.

Orientacyjne progi ekonomicznej szkodliwości chorób pszenicy w fazie strzelania w źdźbło i w fazie kłoszenia
Choroba	Termin obserwacji	Próg ekonomicznej szkodliwości
Mączniak prawdziwy zbóż i traw	w fazie strzelania w źdźbło	10% roślin z pierwszymi objawami porażenia
Mączniak prawdziwy zbóż i traw	w fazie kłoszenia	pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym, flagowym lub na kłosie
Rdza brunatna pszenicy	w fazie strzelania w źdźbło	10% źdźbeł z pierwszymi objawami porażenia
Rdza brunatna pszenicy	w fazie kłoszenia	pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym lub flagowym
Rdza żółta zbóż i traw	w fazie strzelania w źdźbło	10% porażonej powierzchni liścia podflagowego
Rdza żółta zbóż i traw	w fazie kłoszenia	pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym lub flagowym
Septorioza paskowana liści pszenicy	w fazie strzelania w źdźbło	10–20% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami
Septorioza paskowana liści pszenicy	w fazie kłoszenia	5–10% porażonej powierzchni liścia flagowego lub 1% liści z owocnikami
Septorioza plew pszenicy	w fazie strzelania w źdźbło	20% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami
Septorioza plew pszenicy	w fazie początku kłoszenia	10% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami
Brunatna plamistość liści zbóż	w fazie strzelania w źdźbło	5% liści z pierwszymi objawami porażenia
Brunatna plamistość liści zbóż	w fazie początku kłoszenia	5% liści z pierwszymi objawami porażenia

Opis najgroźniejszych chorób zbóż uwzględniający inkubację

Nie zawsze zielony łan, bez jakichkolwiek oznak porażenia, jest zdrowy. Wynika to z faktu wspomnianej inkubacji (utajonego rozwoju) sprawców chorób. Ten okres jest dla poszczególnych patogenów bardzo różny i wynosi od kilku dni do miesiąca. W przypadku mączniaka i rdzy okres inkubacji jest krótki. Septoriozy natomiast mogą przechodzić inkubację przez cały miesiąc. Przez miesiąc niszczą roślinę od środka, a my tego nie zauważymy. Poniżej kilka ważnych informacji na temat najgroźniejszych chorób zbóż uwzględniających inkubację.

Mączniak prawdziwy – może być przyczyną dużego spadku plonu (nawet o 40%). Infekcji roślin przez zarodniki znajdujące się w powietrzu sprzyja duże zagęszczenie łanu. Choroba rozwija się w temperaturze od 0 do nawet 30°C (najszybciej przy temperaturze 20°C) i przy niewielkiej wilgotności. Czas inkubacji w temp. 15°C wynosi 5 dni.
Septorioza liści – której zarodniki znajdują się w powietrzu łatwiej atakuje gęste łany i niezwalczana może być przyczyną spadku plonu nawet o 60%. Idealne warunki dla rozwoju septoriozy liści to temperatura 12–15°C (maksymalna 22°C) i wilgotność 80%. Jeżeli w takich warunkach termicznych wystąpią ciągłe opady i wysoka wilgotność utrzyma się przez dwie doby, możemy być pewni, że łan został zainfekowany. Czas inkubacji w temperaturze 15°C – 21 do 28 dni.
Rdza brunatna – jej zarodniki znajdują się w powietrzu, a większe nasilenia chorobą notuje się po łagodnych jesieniach i zimach. Im gęstszy siew, tym większe jest porażenie. Rozwojowi rdzy sprzyja temperatura 10–18°C (rozwija się w przedziale do 8 do 28°C), wilgotność 80%, rosa i minimum 5 godzin dziennego nasłonecznienia. Czas inkubacji w temp. 15°C – 10 dni.
Brunatna plamistość liści – zarodniki pochodzą z powietrza i z resztek pożniwnych i, jak w przypadku wszystkich chorób, jej rozwojowi sprzyja duże zagęszczenie roślin. Najszybciej choroba rozwija się przy temperaturze 10–18°C i wilgotności ok. 80%.
Plamistość siatkowa jęczmienia – przenosi się z materiałem siewnym, ale źródłem porażenia są też resztki pożniwne. Nasileniu choroby sprzyja monokultura i gęste siewy a rozwija się ona najszybciej w temperaturze 15°C (może się rozwijać w przedziale od 5–22°C), wilgotność na poziomie ok. 80%, przy częstych opadach i przy nasłonecznieniu dziennym minimum 5 godzin. Może powodować spadki plonów dochodzące do 40%. Czas inkubacji w temperaturze 15°C – 5 dni.
Rynchosporioza liści zbóż – przenosi się z zakażonym materiałem siewnym. Źródłem zakażenia są też resztki pożniwne i samosiewy zbóż. Im gęstszy łan nawożony wysokimi dawkami azotu, tym presja choroby większa. Rozwojowi choroby sprzyjają rosy, obfite opady, temperatura 10–18°C i wilgotność na poziomie 80%. Choroba może być przyczyną 25% spadków plonu. Czas inkubacji w temperaturze 15°C – 13 dni.

Skuteczność ochrony w T2 oraz T3 zależy od terminu wykonania i składu fungicydów, ale też od techniki opryskiwania. Niezwykle istotne są: klasa opryskiwacza, jakość wody użytej do oprysku, dobór dysz i wydatek cieczy roboczej

Skuteczność ochrony w T2 oraz T3 zależy od terminu wykonania i składu fungicydów, ale też od techniki opryskiwania. Niezwykle istotne są: klasa opryskiwacza, jakość wody użytej do oprysku, dobór dysz i wydatek cieczy roboczej

Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski