Dopłaty bezpośrednie: Pułapki ukryte w ekoschematach

Normy dobrej kultury rolnej, czyli warunkowość od której zależą dopłaty bezpośrednie

Przypominamy rolnikom, że otrzymanie dopłat w nowej Wspólnej Polityce Rolnej jest powiązane ze spełnianiem m.in. norm dobrej kultury rolnej (skrót angielski GAEC). Norm jest dziewięć, jednak nie wszystkie trzeba spełniać w tym roku. W 2023 roku nie obowiązują normy: GAEC 2 – Ochrona terenów podmokłych i torfowisk oraz GAEC  7 – Zmianowanie i dywersyfikacja upraw na gruntach ornych dotycząca gospodarstw mających powyżej 10 ha gruntów ornych.

Wypełniając wniosek o dopłaty bezpośrednie, rolnik będzie musiał podać informację o obszarach i elementach nieprodukcyjnych w gospodarstwie objętych normą GAEC  8. W tym roku rolnicy, którzy zdecydują, że obszarem nieprodukcyjnym będzie ugór, mogą go obsiać lub obsadzić, pod warunkiem że nie będzie to kukurydza, soja i zagajniki o krótkiej rotacji. Informacje na temat obowiązujących w tym roku norm GAEC podajemy w ramce.

PWD, płatność redystrybucyjna i młody rolnik - na jakie środki finansowe mogą liczy rolnicy w tym roku?

Jednolitą płatność obszarową zastępuje od tego roku podstawowe wsparcie dochodów (PWD). W 2023 roku będzie na poziomie równowartości 115,83 euro/ha. Zakładając, że euro pod koniec wrześ­nia nie będzie tańsze niż 4,7 zł, PWD wyniosłoby minimum 544 zł/ ha. Gospodarstwa liczące nie więcej niż 300 ha otrzymają ponadto płatność redystrybucyjną na pierwsze 30 ha – wyniesie ona 39,1 euro/ha.

Młodzi rolnicy, którzy rozpoczęli działalność rolniczą nie wcześniej niż 5 lat przed złożeniem pierwszego wniosku o przyznanie tej płatności, wzorem lat ubiegłych mogą wnioskować o płatność dla młodych rolników (60,57 euro/ha). Warunkiem przyznania tej płatności jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia lub stażu pracy w rolnictwie. Młody rolnik, który występuje o tę płatność po raz pierwszy, ma czas na złożenie dokumentu poświadczającego posiadanie wykształcenia do 30 września br.

Zachowano wszystkie dotychczasowe płatności związane z produkcją. Ich rodzaje oraz stawki podajemy w tabeli.

Płatności zwierzęce - 3 tys. zł dla rolników

Zarówno płatności do krów, jak i młodego bydła w przypadku województw: dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, opolskiego, podlaskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego należą się rolnikom, którzy posiadają co najmniej 3 szt. Natomiast w pozostałych województwach wystarczy jedna sztuka. Płatności przysługują maksymalnie do 20 sztuk.

Ponadto w przypadku płatności do młodego bydła określono także najpóźniejszą możliwą datę urodzenia zwierząt (15 maja roku złożenia wniosku, czyli w dniu, w którym jest sprawdzany wiek zwierząt), do których może zostać przyznana płatność. Ma to wyeliminować sytuacje, w których młode bydło otrzymywałoby płatność 3 razy, zanim przekroczy wiek 24 miesięcy. Przepisy dopuszczają bowiem jedynie dwukrotne przyznanie takiej płatności.

Wymagania dotyczące przyznawania płatności do owiec i kóz pozostają bez zmian.

Dopłaty do roślin strączkowych i pastewnych

Tymi płatnościami będą objęte wszystkie gatunki roślin, na które przysługiwały one dotychczas.

Płatność związana z produkcją do powierzchni upraw roślin strączkowych na nasiona będzie przysługiwała do powierzchni upraw bobiku, grochu pastewnego, łubinów i soi również w przypadku upraw tych roślin w formie mieszanek. Warunkiem otrzymania dopłaty jest zbiór nasion.

Natomiast płatność związana z produkcją do powierzchni upraw roślin pastewnych będzie należała się do powierzchni upraw esparcety, koniczyny, komonicy, lędźwianu, lucerny, nostrzyka, seradeli i wyki, również w przypadku upraw tych roślin w formie mieszanek oraz w przypadku upraw tych roślin w formie mieszanek z roślinami kwalifikującymi się do płatności do strączkowych (bobik, groch, łubin, soja). Ze wsparcia wyłączono uprawy przeznaczone na zielony nawóz. Ponadto płatność związana z produkcją do powierzchni upraw roś­lin pastewnych należy się maksymalnie do 75 ha.

Uzupełniająca płatność podstawowa - jakie warunki?

Nie zmieniają się warunki wypłaty przywróconej w 2022 roku uzupełniającej płatności podstawowej wypłacanej w ramach przejściowego wsparcia krajowego. Ze względu jednak na to, że do tych płatności kwalifikują się też trawy na trwałych użytkach zielonych przeznaczone na susz paszowy, doprecyzowano, co należy rozumieć przez „susz paszowy”. Są nim:

• mączka i granulki z lucerny, sztucznie suszone oraz inaczej suszone i mielone,
• lucerna, esparceta, koniczyna, łubin, wyka i podobne produkty paszowe sztucznie suszone, z wyjątkiem siana i kapusty pastewnej oraz produktów zawierających siano,
• lucerna, esparceta, koniczyna, łubin, wyka, nostrzyk, groszek zwyczajny i komonica, inaczej suszone i mielone,
• koncentraty białkowe otrzymywane z soku z lucerny i z soku z trawy (produkty poddane dehydratacji, otrzymywane wyłącznie z pozostałości stałych i z soku powstających przy wytwarzaniu powyższych koncentratów).

Ponadto do uzupełniającej płatności podstawowej będą się kwalifikowały odmiany konopi o zawartości tetrahydrokannabinolu (THC) nieprzekraczającej 0,3%. Dotychczas ten próg był niższy i wynosił 0,2%.

Utrzymano także wypłatę płatności niezwiązanej do tytoniu, wypłacanej, podobnie jak UPP, w ramach przejściowego wsparcia krajowego.

Na jaki warunkach będą przyznane płatności ONW?

Na podobnych zasadach będzie też wypłacana płatność z tytułu niekorzystnych warunków gospodarowania. Będzie się ona należała, podobnie jak obecnie, na maksymalnie 75 ha. Zachowano też uzależnienie stawki wypłaty od powierzchni objętej niekorzystnymi warunkami gospodarowania według schematu:

• od 1 do 25 ha – 100% płatności,
• od 25,01 do 50 ha – 50% płatności,
• od 50,01 do 75 ha – 25% płatności,

Podstawowa stawka płatności ONW na 1 ha użytków rolnych wyniesie:

• 179 zł – na obszarze ONW typu z ograniczeniami naturalnymi strefy I;
• 264 zł – na obszarze ONW typu z ograniczeniami naturalnymi strefy II;
• 179 zł – na obszarze ONW typu specyficznego strefy I;
• 264 zł – na obszarze ONW typu specyficznego strefy II;
• 450 zł – na obszarze ONW typu górskiego.

Na obszarze ONW typu specyficznego strefy II obowiązuje wyższa stawka, tj. 550 zł/ha, pod warunkiem że co najmniej 50% powierzchni użytków rolnych jest położonych powyżej 350 m ­ n.p.m. Natomiast rolnik jest posiadaczem: bydła, kóz, owiec lub koni, których liczba w przeliczeniu na DJP wynosi co najmniej 0,5 DJP na hektar wszystkich użytków rolnych zadeklarowanych przez niego we wniosku o przyznanie płatności ONW.

Wyższa niż podstawowa stawka, tj. 750 zł/ha, obowiązuje też na obszarze ONW typu górskiego. Warunkiem jej uzyskania, podobnie jak przy ONW specyficznym strefy II, jest posiadanie bydła, kóz, owiec lub koni w liczbie co najmniej 0,5 DJP na hektar wszystkich użytków rolnych zadeklarowanych o przyznanie płatności ONW.

W przypadku gdy do obszaru zatwierdzonego do płatności ONW przysługują różne stawki podstawowe, do obliczenia wysokości płatności ONW stosuje się stawki podstawowe w kolejności od najwyższej do najniższej.

Ekoschematy i dopłaty rolno-środowiskow-klimatyczne

Od tego roku rolnicy zostali pozbawieni płatności za zazielenienie. Wprowadzono natomiast płatności za ekoschematy, z tą różnicą, że rolnik musi sam wybrać, na realizację jakich ekoschematów się decyduje i jakie zobowiązania na siebie przyjmuje. Ekoschematów, o czym wielokrotnie już pisaliśmy, jest sześć. Są to: Obszary z roślinami miododajnymi, Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin, Biologiczna ochrona upraw, Retencjonowanie wody na TUZ, Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi oraz Dobrostan zwierząt.

Wzorem lat ubiegłych we wnios­ku o dopłaty bezpośrednie rolnicy będą wnioskować także o płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne. W Planie Strategicznym 2023–2027 takich działań jest siedem. Są to:

• Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000,
• Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000,
• Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000,
• Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych,
• Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie,
• Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie,
• Bioróżnorodność na gruntach ornych.

Oprócz wymienionych płatności wraz z wnioskiem o dopłaty bezpośrednie rolnicy będą mogli ubiegać się o dopłaty związane z działaniem „Rolnictwo ekologiczne” oraz „Premie z tytułu zalesień, zadrzewień oraz systemów rolno-leśnych”.

Szczegółowo o przepisach dotyczących ekoschematów oraz płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych ujętych już w rozporządzeniach napiszemy więcej w kolejnych wydaniach „Tygodnika”.

Magdalena Szymańska
fot. M. Szymańska