Od połowy marca trwa kampania składania wniosków o dopłaty bezpośrednie za 2024 r. Wydawało się, że tym razem będzie spokojniej, bo to już drugi rok naliczania dopłat na nowych zasadach.
Dopłaty bezpośrednie: GAEC-i na nowych zasadach
W ciągu tego roku okazało się jednak, że wiele norm i wymogów jest do poprawy. Dotyczy to głównie norm dobrej kultury rolnej (GAEC), które warunkują sięganie po dopłaty. Modyfikacje idą jednak jak po grudzie, o czym pisaliśmy w tym artykule: Uproszczenia GAEC-ów idzie jak po grudzie. Co i kiedy się zmieni?.
Warunkowość to jednak podstawowy, obowiązkowy element m.in. płatności bezpośrednich, który wynika z przepisów unijnych, i państwo członkowskie nie może od niego odstąpić. W związku z tym, jak podaje resort rolnictwa, w 2024 r. rolników obowiązywać będą wszystkie normy GAEC (z wyjątkiem normy GAEC 2, która obowiązywać będzie od 2025 r.).
Będą jednak uproszczenia. Najważniejsze z nich zakłada, że w 2024 r. nie będzie obowiązku ugorowania 4 proc. gruntów ornych (GAEC 8). Ugorowanie stanie się dobrowolnym ekoschematem, za który rolnicy będą otrzymywać dodatkową płatność.
- W Polsce od 2025 r. ugorowanie będzie określone jako dobrowolny ekoschemat, za który rolnicy otrzymywać będą dodatkową płatność - poinformował 27 marca na konferencji prasowej minister rolnictwa Czesław Siekierski.
Zmiany mają objąć także uproszczenie w GAEC 7. Rolnik nie będzie miał obowiązku płodozmianu. Zamiast tego będzie mógł zastosować dywersyfikację upraw. Gospodarstwa o powierzchni od 10 do 30 ha będą miały obowiązek posiadania 2 upraw, z tym że największa uprawa nie może stanowić więcej niż 75 proc. Natomiast gospodarstwa powyżej 30 ha - co najmniej 3 uprawy, z tym że największa uprawa nie może stanowić więcej niż 75%, a dwie uprawy główne więcej niż 95 proc.
Będą zmiany także w płodozmianie, łagodzące wymogi w okrywie zimowej (GAEC 6).
- Będzie więcej swobody w określaniu terminu. Państwa członkowskie będą mogły elastycznie wybierać takie okresy, które są najwłaściwsze. KE nie będzie narzucać sztywnego okresu - przekonuje Janusz Wojciechowski, komisarz ds. rolnictwa.
Więcej o możliwych zmianach w artykule "Dopłaty do ugorowania i uproszczenia w GAEC! KE wprowadza zmiany w Zielonym Ładzie".
Poza tym gospodarstwa do 10 ha UR nie będą podlegały sankcjom związanym z realizacją norm środowiskowych (tzw. warunkowości). W praktyce oznacza to zwolnienie gospodarstw do 10 ha użytków rolnych i z tych wymogów.
– Zaproponowane przez KE zmiany wychodzą naprzeciw postulowanym przez Polskę uproszczeniom oraz w dużej mierze odpowiadają na potrzeby rolników wyrażane podczas protestów, gdyż dotyczą takich wymagań, które mogą wpłynąć na ograniczenie produkcji i wzrost kosztów – zaznaczył minister Czesław Siekierski.
Bez ekoschematów rolnicy dostali znacznie niższe dopłaty bezpośrednie
Wiele wątpliwości wywołało także sięganie po ekoschematy. W trakcie trwania kampanii przepisy modyfikowano wielokrotnie. O tym, na jakim etapie są obecnie wymogi dotyczące ekoschematów obszarowych, pisaliśmy w artykule: "Jakie są warunki ubiegania się o ekoschematy?". Z kolei o ekoschematach związanych z dobrostanem zwierząt, w tym głównie tych dotyczących bydła, piszemy tu: "Dopłaty do dobrostanu zwierząt 2024: jakie warunki?".
Ubiegłoroczna kampania dowiodła, że gospodarstwa, które nie otrzymały dopłat do małych gospodarstw i nie zdecydowały się na realizację ekoschematów, otrzymały niższe dopłaty niż w poprzednim okresie programowania. Dlatego też warto się już rozejrzeć za doradcami, którzy pomogą dobrać ekoschematy pod strukturę produkcji, bo na to, że dopłaty podstawowe będą wyższe, nie ma co liczyć.
Dopłaty bezpośrednie 2024: o jakie płatności będą mogli ubiegać się rolnicy?
W kampanii 2024 r. nie przewiduje się wprowadzania większych zmian w porównaniu do kampanii 2023 r. Stosowane będą te same rodzaje płatności bezpośrednich, z wyjątkiem płatności dla małych gospodarstw (płatność była wprowadzona tylko na jeden rok).
Tak więc rolnicy będą mogli ubiegać się o:
Płatności bezpośrednie:
- podstawowe wsparcie dochodów
- płatność redystrybucyjna
- płatność dla młodych rolników
- wsparcie dochodów związane z produkcją do zwierząt:
- płatność do krów
- płatność do bydła
- płatność do owiec
- płatność do kóz
- wsparcie dochodów związane z produkcją do roślin:
- płatność do buraków cukrowych
- płatność do chmielu
- płatność do lnu
- płatność do konopi włóknistych
- płatność do pomidorów
- płatność do truskawek
- płatność do ziemniaków skrobiowych
- płatność do roślin pastewnych
- płatność do roślin strączkowych na nasiona
- schematy na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt (ekoschematy):
- obszary w roślinami miododajnymi
- prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin
- biologiczna ochrona upraw
- retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych
- rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi:
- ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt
- międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia
- zróżnicowana struktura upraw
- wymieszanie obornika na gruntach ornych w terminie 12 godzin od jego aplikacji
- stosowanie nawozów naturalnych płynnych innymi metodami niż rozbryzgowo
- uproszczone systemy upraw
- wymieszanie słomy z glebą
- dobrostan zwierząt
Przejściowe wsparcie krajowe:
- uzupełniająca płatność podstawowa
- płatność niezwiązana do tytoniu
Oprócz dopłat bezpośrednich rolnicy mogą wnioskować m.in. o dopłaty z tytułu ONW oraz rolno-środowiskowo-klimatyczne.
Do tematu dopłat za 2024 r. będziemy wracać.
Magdalena Szymańska
