Według Kodeksu postępowania cywilnego sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy, m.in. w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki.
Jednocześnie art. 49 k.p.c. wskazuje, że sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje taka okoliczność, która mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności. Wniosek o wyłączenie sędziego zgłasza się na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym toczy się sprawa.
Trzeba uprawdopodobnić przyczyny wyłączenia. Strona, która przystąpiła do rozprawy, powinna uprawdopodobnić ponadto, że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się jej znana dopiero później. Aż do rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko czynności niecierpiące zwłoki.
Sędzia powinien zawiadomić sąd o zachodzącej podstawie swojego wyłączenia i wstrzymać się od udziału w sprawie.
