Jęczmień ozimy – Lista Odmian Zalecanych na sezon 2023/24

Jęczmień ozimy to doskonałe zboże paszowe i ze zbóż najlepszy, najszybciej schodzący z pola przedplon dla rzepaku ozimego. Mimo wielu plusów jęczmienia ozimego areał jego uprawy w Polsce jest niewielki. Popularność uprawy miały podkręcić odmiany hybrydowe jęczmienia ozimego. Może zrobią to jednak nowe odmiany dwurzędowe, które mogą lepiej rywalizować jakością z odmianami jarymi jęczmienia.

Dlaczego jęczmień ozimy jest najlepszym przedplonem rzepaku?

Największym atutem jęczmienia ozimego jest szybkie zejście z pola. Dlatego jest to idealna roślina przedplonowa dla rzepaku ozimego. Różnice w porównaniu do pozostałych zbóż ozimych są znaczne. Np. w suchym roku 2018 i 2019 średnia data zbioru jęczmienia ozimego w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian COBORU to odpowiednio 7 i 6 lipca (ok. 2 tygodnie wcześniej niż w wieloleciu).

Pozostałe zboża ozime zbierano średnio 3 tygodnie później niż jęczmień ozimy. Szybkie zejście z pola umożliwia dopieszczenie stanowiska pod terminowy siew rzepaku. Pozwala też na wyregulowanie pH gleby oraz siew wydajnych roślin międzyplonowych o dłuższym okresie wegetacji.

Czy jęczmień ozimy jest zimotrwały?

Zimotrwałość to słaba strona jęczmienia ozimego, ale też odmiany różnią się pod tym względem i tym bardziej do uprawy należy wybierać te sprawdzone w warunkach najbliższych gospodarstwu, czyli z Listy Odmian Zalecanych. COBORU publikowało dane zimotrwałości zweryfikowanej wymarznięciami po zimach w 2012 i 2016 r. Tu już kawałek historii i w Krajowym rejestrze jest wiele odmian nowych. Pamiętajmy przy wyborach, że jęczmień ozimy jest najmniej zimotrwały ze zbóż ozimych i np. jego zimotrwałość oceniona na 5° nie jest równa zimotrwałości 5° pszenicy ozimej. Z odmian na LOZ tylko odmiana Zenek i Yukon mają zimotrwałość na najwyższym poziomie 5,5°.

Przy bardzo srogich zimach jęczmień ozimy ma ze zbóż najmniejsze szanse na przetrwanie. Jest pewne ryzyko, ale też tak ostre zimy zdarzają się statystycznie raz na 5 lat. Warto dodać, że zimotrwałość, jak i inne badane cechy roślin, oceniane są w badaniach COBORU w skali 9-stopniowej. Jak podają naukowcy z COBORU, w opracowaniach w przypadku zimotrwałości można w uproszczeniu przyjąć, że różnica 1 stopnia w skali 9-stopniowej na plus oznacza około 10% więcej żywych roślin po srogiej zimie.

Jakie zboża mogą być alternatywą dla jęczmienia ozimego?

Każdy rolnik spotkał się zapewne z doświadczeniami na Dniach Pola albo wynikami badań COBORU ozimych odmian pszenicy w porównaniu z odmianami jarymi pszenicy sianymi bardzo późną jesienią. Takie doświadczenia prowadziła m.in. Hodowla Roślin Strzelce z pszenicami, ale i pszenżytem. Osobiście po raz pierwszy widziałem w tym roku takie doświadczenie, ale także z jęczmieniem na Dniach Pola Danko w Szelejewie.

Na poletkach z siewu późnojesiennego, a raczej zimowego, bo wykonanego 1 grudnia ub.r. były obecne odmiany pszenicy jarej, pszenżyta jarego, no i właśnie jęczmienia jarego, a obok te same odmiany z siewów wiosennych w optymalnych terminach. Różnica w wyglądzie i potencjale plonowania na korzyść siewu 1 grudnia była kolosalna. Uprawa przewódek jęczmienia, jeżeli nie mamy szans w terminie wysiać jęczmienia ozimego, wydaje się bardzo interesującą alternatywą.

Które z zalecanych odmian zbóż jest najlepsze?

Rekomendowane odmiany na Liście Odmian Zalecanych na 2023 r. pokazujemy na mapie i dołączamy do tych informacji charakterystykę (wg COBORU) odmian najczęściej zalecanych do uprawy. W Krajowym rejestrze i na LOZ nie ma odmian hybrydowych jęczmienia ozimego, które są plenniejsze i z każdym rokiem są coraz bardziej popularne. Na LOZ uwagę zwraca dominacja odmiany Jakubus, który plonuje wysoko i stabilnie w całej Polsce.

Z badań COBORU uwzględniających wpływ przedplonu wynika, że Jakubus zdecydowaną przewagę plonowania pokazuje po przedplonach niezbożowych, zwłaszcza na poziomie agrotechniki a2. Natomiast w uprawie po przedplonach zbożowych zdecydowanie najlepiej wypada odmiana Melia, potem SU Jule i Mirabelle.

Które zboża są najczęściej rekomendowane?

Zawsze wysoka pozycja odmiany, niezależnie od gatunku rośliny, na Liście Odmian Zalecanych, potwierdza jej uniwersalność i wysokie stabilne plonowanie w całym kraju. W odmianach jęczmienia ozimego niekwestionowanym liderem od dwóch lat jest Jakubus, a zaraz za nim w kolejności: Mirabelle, Su Jule i KWS Morris. Warto przybliżyć za listą opisową odmian COBORU ich charakterystykę:

Jakubus – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość na tle gatunku średnia (5°). Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.

Mirabelle – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość na tle gatunku średnia (5°). Odporność na ciemnobrunatną plamistość – dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę – średnia. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

SU Jule – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość na tle gatunku średnia (5°). Odporność na plamistość siatkową i ciemnobrunatną plamistość – dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę – średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

KWS Morris – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość na tle gatunku prawie średnia (4,5°). Odporność na rdzę jęczmienia – duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.