Jak zwiększyć efektywność dezynfekcji?

Dezynfekcja ma na celu eliminację drobnoustrojów chorobotwórczych poprzez działanie na ich struktury i metabolizm, w wyniku czego zostają one zniszczone. Wykorzystywane do dezynfekcji preparaty są substancjami chemicznymi, które powinny redukować wielkość skażenia mikrobiologicznego na powierzchniach do poziomu, który uznawany jest za bezpieczny dla zdrowia zwierząt. Główne cele dezynfekcji to:

Dezynfekcja musi być poprzedzona mechanicznym oczyszczeniem powierzchni, a następnie jej umyciem przy użyciu środków zmiękczających i detergentów, które redukują napięcie powierzchniowe, co ułatwia oczyszczanie. Nowoczesne środki często łączą działanie przeciwdrobnoustrojowe z właściwościami myjącymi, co ogranicza znacznie konieczność stosowania środków tego typu przed wykonaniem dezynfekcji właściwej. Jeżeli tak nie jest, użycie preparatu wiąże się z koniecznością uprzedniego zmywania powierzchni. Do tego celu najlepiej stosować zestawy jednego producenta, aby wyeliminować możliwość antagonistycznego działania różnych związków chemicznych.

Środek dezynfekcyjny ma szansę skutecznego zadziałania dopiero wtedy, gdy solidnie zostaną wykonane wstępne etapy dezynfekcji, czyli mechaniczne oczyszczanie powierzchni, jej namaczanie, umycie z wykorzystaniem detergentu oraz wysuszenie. Sam zabieg dezynfekcji jest ostatnim etapem tego procesu.

Aby dezynfekcja była skuteczna, musi być poprzedzona bardzo dokładnym mechanicznym czyszczeniem i myciem powierzchni oraz usuwaniem zanieczyszczeń organicznych. Mechaniczne czyszczenie obejmuje także systemy wodne, paszociągi, sufity, kominy wentylacyjne. Aby czynności te były efektywne, niezbędne jest po usunięciu zanieczyszczeń organicznych namaczanie powierzchni przez co najmniej godzinę, najlepiej z użyciem środków zwilżających. Takie postępowanie skraca czas potrzebny na czyszczenie, zmniejsza zużycie wody, a przede wszystkim poprawia usuwanie wszelkich zanieczyszczeń. Przy wcześniejszym namoczeniu powierzchni czas mycia ulega skróceniu o połowę. Podobnie też zużycie wody.


Fot. Archiwum

• Przed wykonaniem dezynfekcji właściwej powierzchnie muszą być oczyszczone i dokładnie umyte z użyciem detergentów

Ważnym elementem przygotowania pomieszczeń do dezynfekcji jest usuwanie z powierzchni tzw. biofilmu, czyli zbioru bakterii, wirusów i grzybów formujących na podłożu warstwę z wielocukrów będących produktami ich przemiany materii. Drobnoustroje te znajdują się pod cienką warstwą zbudowaną przede wszystkim z pozostałości tłuszczu obecnego w kale. Dlatego, aby dezynfekcję przeprowadzić w sposób właściwy, niezbędne jest użycie detergentów rozpuszczających tę warstwę, co umożliwia później dotarcie środka dezynfekcyjnego i jego skutecznie działanie wobec wirusów i bakterii. Następnie w określonym czasie, zależnym od użytego środka myjącego, trzeba spłukać pozostałości i po całkowitym wyschnięciu powierzchni przeprowadzić właściwą dezynfekcję. Bez użycia detergentu skuteczne usunięcie biofilmu jest trudne i czasochłonne.

Zabrudzenia należy spłukiwać wodą pod średnim ciśnieniem, gdyż zbyt wysokie spowoduje rozbicie zanieczyszczeń, a nie ich usunięcie. Należy odczekać, aż powierzchnie wyschną i dopiero wówczas zastosować odpowiedni środek dezynfekujący. Skuteczna dezynfekcja jest wypadkową właściwego przygotowania preparatu (stężenia roztworu środka dezynfekcyjnego), znajomości spektrum jego działania, przygotowania dezynfekowanej powierzchni, czasu działania i temperatury otoczenia.

Jednym z kluczowych elementów skutecznej dezynfekcji jest zakres działania środka oraz czas niezbędny do całkowitego zabicia zarazków. Wszystkie dezynfektanty wymagają odpowiednio długiego kontaktu z przedmiotem dezynfekcji, aby substancje chemiczne skutecznie zabiły drobnoustroje. Czas ten jest stosunkowo długi i mieści się w granicach od kilkudziesięciu minut do kilku godzin. Te najlepsze środki przeciwko wirusowi afrykańskiego pomoru świń potrzebują minimum 30 minut.

Preparaty odkażające wykazują skuteczne działanie tylko w środowisku mokrym, dlatego konieczne są surfaktanty, czyli substancje opóźniające wysychanie dezynfekowanej powierzchni. Jeśli powierzchnia zdąży wyschnąć zanim preparat zadziała, to proces będzie nieskuteczny. W czasie dezynfekcji należy wyeliminować wszystkie czynniki, które będą przyspieszały wysychanie powierzchni, jak przeciągi, intensywna wentylacja, otwarte okna i drzwi. Zimą sprawdzą się produkty, które mają dodatek glikolu propylenowego, gdyż ich aktywność będzie dłuższa. Większość środków nie jest bowiem skuteczna przy temperaturze poniżej 4°C. Dodatek glikolu propylenowego może obniżyć temperaturę zamarzania roztworu do -10°C bez obniżenia jego skuteczności.

Środki dezynfekcyjne mają szereg ważnych właściwości, które należy brać pod uwagę, jak chociażby zakres i mechanizm działania w stosunku do drobnoustrojów. Niektóre dezynfektanty uszkadzają ścianę komórkową bakterii lub otoczki wirusa, nie wnikając do ich wnętrza. Ten sposób działania sprzyja wytworzeniu oporności drobnoustrojów na niektóre środki dezynfekcyjne. Jest to szczególnie prawdopodobne, gdy stosowane jest niewłaściwe stężenie tych preparatów.

Przy wyborze produktu do dezynfekcji należy zwrócić uwagę, aby wykazywał on skuteczne działanie nie tylko przeciwko bakteriom i grzybom, ale także przeciwko wirusom. Najlepiej jeśli środek jest zalecany do zwalczania wirusa afrykańskiego pomoru świń. Efektywność środka dezynfekcyjnego w odniesieniu do wirusów, w tym wirusa ASF, określa się na podstawie oceny skuteczności preparatu wobec stosunkowo wysoce opornego enterowirusa bydlęcego. Efektywność produktu w zwalczaniu bakterii gram-ujemnych musi być potwierdzona jego skutecznością w stosunku do Salmonella cholerasuis. W odniesieniu do bakterii gram-dodatnich preparat musi być skuteczny przeciwko Staphylococcus aureus.

Podczas codziennego uzupełniania mat czy pojemników ze środkiem dezynfekcyjnym istotna jest ich czystość. Nie wystarczy dolewać środka odkażającego. Należy usunąć brud i zanieczyszczenia i wymienić ich zawartość. Dla ochrony przed warunkami atmosferycznymi maty mogą być wyłożone przy drzwiach wejściowych wewnątrz budynku, ale w taki sposób, aby nie dało się ich obejść.

Maty z gąbki często są zbyt suche i nie gwarantują odpowiedniego odkażenia, a w sytuacji zagrożenia afrykańskim pomorem świń olbrzymie znaczenie ma dokładne dezynfekowanie obuwia. Dużo lepsze jest odkażanie butów w pojemnikach. Zapewnia to odpowiednie namoczenie i dezynfekcję. Łatwo jest sprawdzić ilość roztworu środka dezynfekującego w takich pojemnikach. Płyn dezynfekcyjny wymieniamy w zależności od stopnia jego zanieczyszczenia i aktywności. Najlepiej, jeśli dezynfekcja obuwia ma miejsce przed wejściem do każdego z budynków. Ponieważ na zanieczyszczonej powierzchni odkażanie nie będzie skuteczne, obuwie przed dezynfekcją musi być dokładnie umyte. Najlepiej jest w każdym z budynków używać innych butów.

Dominika Stancelewska
(Fot. główna: Archiwum)