Czy można odwołać darowiznę?

Według art. 898 § 1 Kodeku cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (§ 2). Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu. Darowizna nie może być jednak odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył (art. 899 k.c.).

W praktyce występują problemy z interpretacją wyrażenia „rażącej niewdzięczności”. Sądy zawsze analizują dany stan faktyczny. Przykładowo, Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 26 lipca 2016 r. (sygn. akt I ACa 1679/15) orzekł, że czynami świadczącymi o rażącej niewdzięczności obdarowanego są m.in.: popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo przeciwko majątkowi darczyńcy. Są nimi też naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych, w tym również rodzinnych, łączących go z darczyńcą.

Rażąca niewdzięczność to również naruszenie obowiązku wdzięczności, odmówienie pomocy w chorobie, czy odmowa pomocy osobom starszym oraz rozpowszechnianie uwłaczających informacji o darczyńcy.

Art. 897 k.c. wskazuje, że jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać mu środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

dr hab. Aneta Suchoń

(fot. Unsplash)