Jesteś zdrowy? Możesz zostać dawcą, jeśli za życia nie wyrazisz sprzeciwu

Transplantacja, czyli przeszczepianie narządów, jest metodą ratowania życia osoby chorej, która potrzebuje zdrowego narządu do życia. Każda transplantacja służy ratowaniu życia osób ze skrajną (tzw. schyłkową) niewydolnością narządów. Czas oczekiwania na przeszczep zależy m.in. od grupy krwi, wieku, masy ciała (dużemu mężczyźnie nie można przeszczepić serca drobnej kobiety, bo szybko stanie się niewydolne), miejsca na liście oczekujących. W przypadku szpiku konieczna jest też całkowita zgodność immunologiczna, tj. dawca i biorca muszą być identyczni pod względem genetycznym. W przypadku narządów ważne jest, by dawca i biorca byli jak najbardziej podobni pod względem tkankowym. Im więcej różnic między nimi, tym większe ryzyko, że organizm odrzuci przeszczep. Transplantacje polegają na wszczepieniu choremu narządu lub tkanek pochodzących od innego człowieka. Przeszczepiać można rogówkę, serce , płuca, wątrobę, trzustkę, nerki, jelita, szpik kostny, kości i skórę. Niektóre narządy (nerka, część wątroby) lub tkanki (szpik kostny) można pobierać od osób żywych pod warunkiem, że dawca wyrazi na to zgodę, a jego życie i zdrowie nie będą narażone na niebezpieczeństwo. Jednak większość narządów i tkanek do przeszczepienia pobiera się od osób zmarłych. Nerki, serce, płuca, wątrobę, trzustkę i rogówkę można pobrać od osoby zmarłej, wobec której zostały wyczerpane wszystkie możliwości ratunku i stwierdzono śmierć mózgową. Śmierć mózgowa to nieodwracalne uszkodzenie mózgu na skutek zatrzymania krążenia krwi. Po upewnieniu się, że zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu na pobranie narządów, zostają podjęte czynności związane z pobraniem. Pobranie narządów jest operacją chirurgiczną, w czasie której ciało dawcy traktowane jest z należytym szacunkiem. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem jeden zespół pobiera narząd (niezależnie od tego, czy dawcą jest osoba zmarła, czy żyjąca), a drugi przeszczepia go. Jeżeli lekarze wiedzą, że pozyskają np. nerkę do przeszczepu, błyskawicznie muszą znaleźć biorcę. Narządów nie pobiera się od osób, które były zakażone bakteriami, grzybami czy wirusami (zwłaszcza HIV), chorowały na nowotwory złośliwe, uogólnioną miażdżycę lub choroby immunologiczne i takie, które uszkodziły poszczególne narządy. Przeciwwskazaniem do pobrania jest także wiek powyżej 70 lat, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, nadużywanie alkoholu, środków farmakologicznych niszczących organy. Przeszczepia się tylko narządy zdrowe. Po udanym przeszczepie pacjenci mogą prowadzić normalne życie, kontynuować naukę, podjąć pracę. Według polskiego prawa każda osoba, u której stwierdzono śmierć mózgową, może być uważana za potencjalnego dawcę tkanek i narządów, o ile za życia nie wyraziła sprzeciwu. Lekarze, pod opieką których był zmarły, informują rodzinę o śmierci i zamiarze pobrania narządów, ale nie muszą prosić jej o wyrażenie na to zgody. Jeżeli zmarły pozostawił pisemny zapis dotyczący jego woli co do pobrania narządów, lekarze respektują tę decyzję. Osoba wyrażająca zgodę na oddanie po śmierci swoich organów do przeszczepienia może nosić przy sobie własnoręcznie podpisaną kartę – tzw. oświadczenie woli.