Eksochematy - dodatkowy zastrzyk gotówki dla rolników

Ekoschematy, czyli nowe płatności dla rolnika - na czym polegają?

Ekoschematy będą płatnością roczną wypłacaną za realizację praktyk korzystnych dla środowiska i klimatu, które wykraczają ponad podstawowe wymogi. Są one traktowane inaczej, niż inne zobowiązania o podobnym charakterze przewidziane w Planie Strategicznym w II filarze, czyli np. zobowiązania rolnośrodowiskowo-klimatyczne, Natura 2000, czy rolnictwo ekologiczne.

Jak wyjaśnia resort rolnictwa, rolnicy będą przystępować do nich na zasadzie dobrowolności, natomiast państwo członkowskie w swoim planie strategicznym, musi zawrzeć propozycję takiego programu. Propozycja ekoschematów przewidzianych dla naszych rolników zawiera 15 praktyk.

Coś dla owadów i ptaków, czyli resortowe pakiety w ramach ekoschamtów

Pakiet „Obszary z roślinami miododajnymi” zawiera obowiązek wysiewu mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych z określonej listy, przy czym gatunki typowo uprawne mogą być wysiewane wyłącznie w mieszance z pozostałymi (nieuprawnymi) gatunkami roślin i nie mogą w niej dominować. Na obsianej działce nie wolno będzie prowadzić produkcji rolnej w terminie do 30 września oraz stosować środków ochrony roślin (śor).

„Zimowe pożytki dla ptaków” to nowość. Ten pakiet ma polegać na wysiewie we wsiewce, wraz ze zbożem jarym, przynajmniej dwóch gatunków roślin stanowiących źródło pokarmu i miejsce schronienia dla ptaków w okresie jesienno-zimowym. Zboże wraz z wsiewkami musi pozostać na polu przez okres jesienno-zimowy do lutego/marca następnego roku. Po wysiewie roślin nie będzie można stosować śor.

Kolejny wynalazek to „Mikrosiedliska ptaków w uprawach zbożowych – Luki skowronkowe”. To zobowiązanie ma polegać na utworzeniu i utrzymywaniu luk o powierzchni co najmniej 20–25 m2 w uprawie zboża ozimego, poprzez wyłączenie i podniesienie siewnika. Na każde rozpoczęte 0,5 ha uprawy ma przypadać co najmniej jedna luka.

W ramach ekoschematów nacisk ma być także kładziony na „Ekstensywny wypas na TUZ z obsadą zwierząt”. W tym pakiecie obsada zwierząt trawożernych (bydło, kozy, owce, konie) ma wynosić co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i maksymalnie 2 DJP/ha TUZ.

Znane, ale nieco inne - czyli przemodelowanie pakietów już istniejących w ramach ekoschematów

Wymogi z kolejnych trzech pakietów nie są niczym nowym, aczkolwiek różnią się nieco od tych, które już rolnicy znają pod podobną nazwą.

W pakiecie „Międzyplony ozime” będzie trzeba utrzymywać międzyplon ozimy w terminie co najmniej od 1 października do 15 lutego. Dopuszcza się w tym czasie mulczowanie. Przez okres utrzymania międzyplonu nie wolno jednak stosować śor, a po tym okresie będzie trzeba wykonać zabieg przykrycia lub wymieszania, czyli np. przyorać, podorać, talerzować.

Z kolei „Wsiewki śródplonowe” zobowiązują do wysiewu traw lub roślin bobowatych drobnonasiennych (w tym mieszanek traw z bobowatymi drobnonasiennymi oraz mieszanek bobowatych drobnonasiennych) w uprawę główną. Należy to zrobić w terminie wysiewu uprawy jarej lub wiosną w rosnącą roślinę ozimą i pozostawić na polu do czasu wysiewu następnej uprawy głównej. Dopuszcza się pozostawienie wsiewki jako uprawę główną w roku następnym.

Pakiet „Strefy buforowe na gruntach ornych wzdłuż wód powierzchniowych” obejmuje obowiązek wysiewu traw i roślin bobowatych (zwłaszcza koniczyn i lucern) oraz zachowania istniejących drzew i krzewów. Strefa ma mieć szerokość 10 lub 20 m, w zależności od typu wód powierzchniowych. Będzie można ją kosić minimum raz w roku (między 15 VII a 30 IX) a zbiór biomasy wykonać w ciągu dwóch tygodni. Na strefie ma obowiązywać zakaz: nawożenia, stosowania ścieków, osadów ściekowych, środków ochrony roślin oraz wypasu zwierząt. Należy je utrzymywać co najmniej do ostatniego dnia lutego.

Rolnicy, którzy zdecydują się na przystąpienie do pakietu „Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia” będą musieli go stworzyć i przestrzegać na powierzchni wszystkich gruntów ornych w gospodarstwie. Plan powinien być oparty na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby określającej dawki składników pokarmowych (N, P, K) oraz potrzeb wapnowania.

Pakiet obejmujący „Wapnowanie” zawiera wymóg stosowania nawozów wapniowych nie częściej niż raz na 4 lata. Potrzeba wapnowania danej działki rolnej ma wynikać z opinii wydanej przez Okręgową Stację Chemiczno–Rolniczą o zalecanej dawce CaO lub CaO+MgO.

Z korzyścią dla gleby i wód powierzchniowych

Kolejne zobowiązanie to „Korzystna struktura upraw.” Znajduje się tutaj wymóg udziału zbóż w strukturze zasiewów na poziomie maksimum 50%, a roślin okopowych maksimum – 25%. Pakiet ten zobowiązywać ma też do prowadzenia zrównoważonej gospodarki nawozowo-paszowej określonej obsadą zwierząt (np. 1,5 DJP/ha UR).

Pakiet pod nazwą „Zmianowanie” zawiera wymóg prowadzenia takiej uprawy na gruntach ornych, która pozwoli zachować dodatni bilans substancji organicznej. Bilans substancji organicznej będzie obliczany na podstawie określonych współczynników reprodukcji i degradacji glebowej, przypisanych do danych gatunków roślin uprawnych.

Z kolei „Produkcja integrowana”, to pakiet polegający na prowadzeniu w danym roku produkcji roślinnej w systemie Produkcji Integrowanej (IP), zgodnie z metodyką opracowaną dla danego rodzaju uprawy, potwierdzonej certyfikatem IP.

Dla rolników, którzy zobowiążą się do przyorywanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji przewidziano pakiet „Przyorywanie obornika w ciągu 12 godzin od aplikacji na glebę”.

Pakiet „Rozlewanie gnojowicy innymi metodami niż rozbryzgowo, aplikacja doglebowa nawozów na bazie mocznika” obejmuje wymóg minimalizowania strat amoniaku poprzez rozlewanie gnojowicy na gruntach ornych metodami innymi niż rozbryzgowo. Dopuszcza się również iniekcję płytką z wykorzystaniem aplikatorów wyposażonych w redlice tarczowe albo aplikację do gleby z zastosowaniem wozów asenizacyjnych z płozami.

Ostatni pakiet to „Uproszczone systemy uprawy”. Zawiera on wymóg prowadzenia uprawy uproszczonej na gruntach ornych w formie uprawy konserwującej bezorkowej z mulczowaniem, uprawy uproszczonej paswoej lub uprawy zerowej.

Na stronie internetowej Centrum Doradztwa Rolniczego w zakładce „aktualności” można znaleźć ankietę dotyczącą proponowanego wsparcia. Warto do niej zajrzeć. Informacje zebrane z ankiet zostaną bowiem wykorzystane przez resort rolnictwa w pracach dotyczących szacowania liczby hektarów, na których miałaby być realizowane poszczególne praktyki, to z kolei przełoży się na planowanie stawek jednostkowych w ramach ekoschematów.

Magdalena Szymańska
fot. M. Szymańska