Jedną z głównych przyczyn porażenia poporodowego jest ostre zaburzenie przemiany wapnia u krów w okresie okołoporodowym, czyli tzw. hipokalcemia.
Krowa wraz z siarą, a później z mlekiem, wydala z organizmu duże ilości makroelementów: wapnia, fosforu, magnezu oraz witamin. Z każdym kilogramem mleka krowa wydala około 1 g fosforu i 1,2 g wapnia. W siarze, koncentracja minerałów i witamin jest jeszcze większa, a w jednym jej kilogramie może być nawet do 2,5 g. Na dodatek w ostatnich tygodniach życia płodowego cielę pobiera z organizmu matki bardzo duże ilości minerałów i witamin, ponieważ jego przyrosty wagowe są w tym okresie bardzo intensywne. Spadek stężenia wapnia w płynach ustrojowych w okresie okołoporodowym prowadzi do zalegania krowy, a w ciężkich przypadkach może doprowadzić do śpiączki i śmierci krowy. Osłabieniu ulegają skurcze i napięcie mięśni gładkich macicy, co może utrudniać poród, wydalenie łożyska i w konsekwencji jego zatrzymanie. Dochodzi do stanów zapalnych macicy oraz opóźnienia jej inwolucji po porodzie. Wszystko to w dalszej kolejności może doprowadzić do zaburzeń płodności.
Z mięśni gładkich zbudowana jest także mięśniówka przewodu pokarmowego, dlatego też następuje osłabienie kurczliwości żwacza oraz jelit, co przyczynia się do zmniejszenia apetytu, czego konsekwencją jest zwiększanie się u wysokowydajnych krów deficytu energetycznego oraz wystąpienia ketozy, nadmiernego uwalniania rezerw tłuszczu z organizmu i uszkodzenia wątroby. U krów z hipokalcemią częściej dochodzi do przemieszczenia i skrętu trawieńca.
Porażenie poporodowe występuje najczęściej w wysokowydajnych stadach, po 3–6 wycieleniu, a przeciętna częstotliwość jego wystąpienia u dorosłych krów mlecznych wynosi 5–10%. Szczególnie narażone na zachorowanie są krowy starsze i będące w zbyt dobrej kondycji. Pierwiastki praktycznie nie chorują na porażenie poporodowe.
Choroba występuje zazwyczaj 1–2 dni po wycieleniu, ponieważ organizm krowy dopiero po 48–72 godzinach po porodzie potrafi w wystarczający sposób uwalniać wapń zmagazynowany w kościach do krwi i płynu międzykomórkowego organizmu.
Do porażenia może jednak dojść także przed porodem, gdy organizm zaczyna syntetyzować siarę a cielę szybko rośnie. Częściej zdarza się przy ciążach bliźniaczych i przenoszonych. Początkowo objawy kliniczne są słabo zaznaczone: krowa wykazuje lekko skurczoną postawę, odciąga naprzemiennie kończyny (drepcze), osłabieniu ulega motoryka przewodu pokarmowego (słaby apetyt, przestaje przeżuwać, żwacz zaczyna się rzadziej i słabiej kurczyć). W drugiej fazie choroby krowa staje się senna i ociężała, wstaje niechętnie i niezdarnie, czasem pomimo osłabienia kończyn broni się przed położeniem. W trzeciej fazie senność nasila się, a krowa zalega w pozycji mostkowej.
Dochodzi do wiotkiego porażenia mięśni i zarzucenia głowy w kierunku bocznym. Temperatura ciała jest prawidłowa 37,5–39 st.C lub lekko obniżona.
W końcowej fazie choroby zwierzę leży bezładnie chrapiąc lub rzężąc ze wzdętym brzuchem (upośledzone odbijanie), nie reaguje na bodźce zewnętrzne. Powierzchnia ciała staje się chłodna, oddychanie powierzchowne, dochodzi do przyspieszenia uderzeń serca i arytmii. Przebieg choroby i nasilenie objawów oraz ich szybkość występowania są różne i mogą trwać od kilku godzin do kilku dni. Kiedy tylko zaobserwujemy niepokojące objawy, świadczące o podejrzeniu wystąpienia porażenia poporodowego z zawiadomieniem lekarza weterynarii i podjęciem leczenia nie należy zwlekać, ponieważ w niektórych przypadkach o uratowaniu życia zwierzęcia mogą zadecydować minuty, a nawet sekundy.
Beata Dąbrowska
