Nowe dopłaty – nowe komplikacje

Co do zasady, dotychczasowe reguły współpracy rolnika z ARiMR nie zmienią się. Gospodarze, którzy w minionym roku ubiegali się o dopłaty bezpośrednie, tak jak dotychczas, otrzymają od ARiMR wstępnie wypełnione wnioski wraz z materiałem graficznym. Wniosek ten będzie zawierał nowe elementy (w tym dodatkowe załączniki). Zostanie również udostępniony na stronach internetowych Agencji.

Przypominamy, iż do jednolitej płatności obszarowej (JPO) oprócz działek rolnych o powierzchni min. 0,1 ha kwalifikują się także powierzchnie zajmowane przez elementy krajobrazu, położone w obrębie gruntów deklarowanych do płatności. Chodzi o rowy do 2 m szerokości, drzewa będące pomnikami przyrody, oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m². Do JPO kwalifikują się również nieutwardzone drogi dojazdowe, pasy zadrzewień, żywopłoty, tarasy roślinne o szerokości maks. 2 m, grunty orne oraz trwałe użytki zielone, na których znajdują się pojedyncze drzewa oraz strefy buforowe.

Zadecyduj jeszcze w tym roku

Przynależność do systemu dla małych gospodarstw ma dwie podstawowe zalety. Po pierwsze, zwolnienie z tzw. zazieleniania (pisaliśmy o tym w TPR nr 6/2015) bez utraty prawa do uzyskania płatności za zazielenienie. Po drugie, zwolnienie z kontroli przestrzegania zasad wzajemnej zgodności. 

Trzeba jednak pamiętać, że jeśli rolnik, który przystąpi do systemu dla małych gospodarstw, otrzymuje płatności z tytułu ONW, to i tak musi przestrzegać zasad wzajemnej zgodności. Zwolnienie to dotyczy bowiem tylko wymogów związanych z płatnościami bezpośrednimi. W tym roku automatycznie do tego systemu będą włączani rolnicy, którzy po wyliczeniu płatności bezpośrednich, do których kwalifikują się standardowo (czyli: jednolitej płatności obszarowej – JPO, płatności: za zazielenienie, dodatkowej, do produkcji, dla młodych rolników), nie przekroczą kwoty 1250 euro. Rolnicy tacy będą jednak mogli sami zadecydować, czy chcą w tym systemie pozostać, czy też nie. Będą mieli na to czas do 9 czerwca br. Do tego systemu będą mogli przystąpić także gospodarze, którzy przekroczą próg 1250 euro płatności bezpośrednich za 2015 r. Łączy się to jednak z faktem, iż płatności bezpośrednie zostaną im obniżone do 1250 euro. Niektórym rolnikom może się to jednak opłacać, chociażby ze względu na zamiar skorzystania z działania PROW – „Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa”. 

Ważna uwaga: rolnicy, którzy prowadzą już działalność rolniczą muszą zadecydować jeszcze w tym roku (do 9 czerwca) o tym, że chcą przystąpić do systemu małych gospodarstw. W kolejnych latach mogą tylko podejmować decyzje o wystąpieniu z tego systemu (do 30 września).

Nowością w tegorocznych dopłatach są również dopłaty dodatkowe. Będą się one należały do powierzchni od 3 do 30 hektarów. Co oznacza, że na pierwsze trzy hektary dodatek nie przysługuje. Natomiast od 3,01 do 30 ha włącznie rolnik otrzyma dodatkowo ok. 40 euro/ha.

Promocja tylko
do czterdziestki

Po raz pierwszy od przystąpienia Polski do UE system płatności bezpośrednich przewiduje preferencje dla młodych rolników. Chodzi o takich, których wiek w pierwszym roku składania wniosku o przyznanie JPO w okresie 2015–2020 nie przekracza 40 lat. W porównaniu ze starszymi kolegami otrzymają oni prawie o 60 euro/ha więcej. W tej płatności nie tylko wiek się liczy. Za młodego uznawany jest bowiem taki rolnik, który po raz pierwszy uruchamia gospodarstwo rolne jako kierujący lub który je założył w ciągu 5 lat przed pierwszym złożeniem wniosku o przyznanie JPO w okresie 2015–2020. Płatność ta jest przyznawana maksymalnie na 5 lat. Przy czym okres ten skraca się o liczbę lat, które upłynęły między rozpoczęciem prowadzenia działalności rolniczej a pierwszym złożeniem wniosku o płatność dla młodych rolników. 

Na taką płatność nie może więc liczyć rolnik, który prowadzi gospodarstwo np. od 3 lat, ale w tym roku kończy 41 lat, jak również ten, który jest jeszcze przed czterdziestką, lecz działalnością rolniczą zajmuje się już dłużej niż 5 lat. Pieniądze te dostanie natomiast młody gospodarz, który prowadzi gospodarstwo np. od 2014 r. i w tym roku skończy 40 lat. Będzie on otrzymywał płatność dla młodych rolników do 2018 r. włącznie. Rolnik, który w tym roku rozpoczął prowadzenie gospodarstwa i nie ukończył jeszcze 41 lat ma prawo do płatności dla młodych rolników przez okres pięciu lat, czyli do 2019 r. włącznie.

Wspomniane 60 euro/ha przysługuje najwyżej do 50 ha. 

Maksymalnie dwulatki

Rolnicy utrzymujący młode bydło mogą liczyć na tzw. płatności do bydła. Przysługują one zarówno na byczki, jak i jałowice. Zwierzęta te w dniu 15 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności nie mogą przekroczyć wieku 24 miesięcy. W przypadku tegorocznej kampanii składania wniosków do dopłat tych zakwalifikują się więc sztuki urodzone w okresie od 16 maja 2013 r. do 15 maja 2015 r. włącznie. Aby nie stracić dopłaty, rolnik musi te zwierzęta mieć u siebie w gospodarstwie od momentu złożenia wniosku o dopłaty do 30 czerwca (chodzi o rok składania dopłat). Jest jeszcze jeden warunek wykraczający poza czerwcowa datę, a mianowicie trzeba mieć w gospodarstwie zwierzę (na które wnioskuje się o dopłatę) nie krócej niż do dnia, w którym osiągnie ono wiek 6 miesięcy. 

Jeśli więc ktoś wiedziony perspektywą otrzymania dopłaty zakupi bardzo młode cielęta z zamiarem ich sprzedaży po 30 czerwca, może się przeliczyć. 

Kolejny warunek dotyczy rejestracji w systemie identyfikacji oraz rejestracji zwierząt. Dopłaty przysługują do bydła, które rolnik zgłosi do tego systemu najpóźniej w terminie 7 dni od złożenia wniosku o przyznanie płatności. Trzeba też pamiętać, że dopłaty te należą się tylko tym hodowcom, którzy mają min. 3 sztuki bydła w wieku do 24 miesięcy. Jeśli jednak już je posiadają, pomoc przysługuje na wszystkie sztuki do 30 włącznie. Obwarowanie to może generować chęć przepisywania zwierząt. Należy wziąć pod uwagę, że ARiMR w bardzo prosty sposób może skontrolować taki proceder. Jeśli więc przepisujemy sztuki, należy je także przemieścić. 

Uczulamy, iż Agencja jest zobligowania do kontrolowania, czy gospodarze, którzy starają się o płatności nie stwarzają sztucznych warunków do ich otrzymywania. Zastrzeżenie to dotyczy również innych dopłat do zwierząt. 

Sztuka żeńska przedłuża dopłaty

Na starsze bydło rodzaju żeńskiego, tzn. takie które w dniu 15 maja przekracza wiek 24 miesięcy, rolnikom przysługują płatności do krów. Nie ma tutaj znaczenia, w jaki sposób zwierzę to jest użytkowane, tzn. czy jest to krowa mleczna, tzw. krowa mamka, czy też wybrakowana. W tym roku te płatności przewidziane są dla krów, które urodziły się do 15 maja 2013 r. 

Podobnie, jak w przypadku młodego bydła, aby rolnik otrzymał pieniądze na krowę, musi ją mieć w gospodarstwie od dnia złożenia wniosku do 30 czerwca. Krowa taka powinna być również wpisana do rejestru zwierząt gospodarskich na podstawie zgłoszenia dokonanego najpóźniej w terminie 7 dni od złożenia wniosku o te płatności. Kryterium ilościowe w przypadku krów jest takie samo jak dla bydła. Czyli dopłaty należą się hodowcy, który utrzymuje min. 3 krowy, a płatność przysługuje do zwierząt z przedziału od pierwszej do trzydziestej sztuki.

Do owcy i kozy

Oprócz hodowców bydła na dopłaty do produkcji mogą liczyć także gospodarze utrzymujący owce i kozy. W przypadku owiec i kóz płatnością zostaną objęte samice, których wiek w dniu 15 maja, roku w którym został złożony wniosek o płatności, wynosi co najmniej 12 miesięcy. W tym roku dotyczy to wymienionych zwierząt urodzonych do 15 maja ubiegłego roku włącznie. Przy czym ważna uwaga, aby hodowca owiec otrzymał płatność, musi posiadać min. 10 maciorek, a kóz – 5. 

Owce trzeba utrzymywać w gospodarstwie od momentu złożenia wniosku oraz od 20 października do 20 listopada roku, w którym zawnioskowano o tę płatność. Dopłaty do owiec i kóz przysługują na zwierzęta, które wpisano do rejestru zwierząt gospodarskich na podstawie zgłoszenia dokonanego najpóźniej w terminie 7 dni od złożenia wniosku o tę płatność. W przypadku owiec, gdy zgłoszone we wniosku zwierzę zostało wyrejestrowane po dniu złożenia wniosku, trzeba je zgłosić do systemu rejestracji maksymalnie do 28 października tego samego roku. 

Płatności do owiec i kóz przysługują od pierwszej sztuki w stadzie, trzeba jednak posiadać ich wymagane liczebności.

Zastępowanie zwierząt

Ważna uwaga: wszystkie zwierzęta deklarowane do płatności (bydło, krowy, owce, kozy) w okresie przetrzymywania mogą być zastępowane bez utraty prawa do wypłaty pomocy lub wsparcia. Chyba, że ARiMR poinformowała wcześniej rolnika o niezgodnościach we wniosku lub o zamiarze przeprowadzenia kontroli na miejscu w gospodarstwie.

Gdy po dniu złożenia wniosku zgłoszone zwierzę rolnik zastąpił innym, płatności przysługują do tego zwierzęcia, które zostało wpisane do rejestru na podstawie zgłoszenia dokonanego najpóźniej w ciągu 7 dni od dnia zastąpienia. By nie stracić płatności, trzeba pilnować tego terminu!

 Do wniosku o dopłaty rolnik musi dołączyć informacje o numerach identyfikacyjnych zgłoszonych zwierząt, za które otrzyma płatności. 

Dużym zainteresowaniem rolników, zwłaszcza hodowców bydła, cieszą się płatności do powierzchni upraw roślin wysokobiałkowych. 

Cenne wysokobiałkowe

 Mogą one bowiem bez korekty stawki dopłat (prawie wszystkie) spełniać kryterium: zazielenienia w zakresie dywersyfikacji oraz obszarów proekologicznych (pisaliśmy o tym w nr. 6 TPR/2015). Dopłata (239,6 euro/ha) należy się za uprawę tych roślin w plonie głównym na maksymalnie 75 ha.

Do tej płatności kwalifikują się: bób, bobik, ciecierzyca, esparceta siewna, fasola zwykła, fasola wielokwiatowa, groch siewny, groch siewny cukrowy, koniczyny (czerwona, biała, białoróżowa, perska, krwistoczerwona), komonica zwyczajna, lędźwian, lucerna siewna, lucerna mieszańcowa, lucerna chmielowa, łubin biały, łubin wąskolistny, łubin żółty, nostrzyk, peluszka, seradela uprawna, soczewica jadalna, soja zwyczajna, wyka kosmata oraz wyka siewna. 

Dopłata ta przysługuje również w przypadku uprawy gatunków wymienionych roślin w formie mieszanek, z wyłączeniem mieszanek z roślinami innymi niż wymienione. Z tym, że w przypadku wyki siewnej i wyki kosmatej dopuszcza się ich uprawę z rośliną podporową. Uwaga: spośród wymienionych gatunków roślin wyki nie znajdują się na liście gatunków spełniających kryterium zazielenienia dotyczące obszarów proekologicznych, są natomiast wymienione pośród upraw spełniających wymóg dywersyfikacji. 

dr Magdalena Szymańska