Krukowate i żurawie plądrują uprawy rolnicze
Krajowa Rada Izb Rolniczych wystąpiła z wnioskiem do Ministerstwa Klimatu i Środowiska, w którym informuje, że rolnicy ponownie zgłaszają problemy wynikające z działalności dzikiego ptactwa w prowadzonych przez nich uprawach rolniczych.
– Szkody te mają charakter masowy i w wielu przypadkach przekraczają możliwości ochrony upraw przez samych rolników. Ptaki niszczą młode rośliny, rozgrzebują glebę, uszkadzają plandeki i inne materiały rolnicze, a w efekcie obniżają plony – informuje KRIR. Rolnicy podkreślają, że obecne przepisy nie przewidują skutecznego mechanizmu rekompensaty finansowej.
KRIR i rolnicy wskazują, że skoro chronimy przyrodę w imię dobra wspólnego, koszty tej ochrony powinny być sprawiedliwie dzielone, a nie przerzucane na barki pojedynczych gospodarstw. Konieczne jest stworzenie systemu odszkodowań finansowanego z budżetu państwa, podobnie jak w przypadku innych zwierząt objętych ochroną gatunkową.
Rolnicy potrzebują wsparcia w walce z dzikim ptactwem
Temat szkód powodowanych przez dzikie ptactwo w uprawach rolniczych powraca niczym bumerang. We wrześniu do sejmu trafiła interpelacja autorstwa posłów Bronisława Foltyna, Krzysztofa Mulawy, Michała Połuboczka, Krzysztofa Szymańskiego i Witolda Tumanowicza skierowana na prośbę rolników z woj. pomorskiego, którzy zgłosili, że problemy z krukowatymi i żurawiami wynikające z wyrządzanych przez nie w uprawach szkód nasilają się.
– Rolnicy, którzy zgłaszają te problemy, czują się pozostawieni sami sobie. Państwo nakłada na nich obowiązek znoszenia szkód wyrządzanych przez gatunki chronione, a jednocześnie nie zapewnia żadnej rekompensaty finansowej. Taki stan prawny odbierany jest jako niesprawiedliwy i podważający zaufanie do instytucji publicznych. Rolnicy oczekują, że skoro chronimy przyrodę w imię dobra wspólnego, to koszty tej ochrony powinny być sprawiedliwie dzielone - a nie przerzucane wyłącznie na barki pojedynczych gospodarstw – czytamy w interpelacji.
Jak wynika z interpelacji, zgłaszane przez rolników szkody wyrządzane przez ptaki krukowate, czyli kruki, gawrony, wrony siwe oraz żurawie, mogą obejmować m.in.:
- niszczenie materiału siewnego i młodych roślin,
- rozgrzebywanie gleby,
- uszkadzanie plandek i materiałów rolniczych,
- obniżenie plonów.
Co z Monitoringiem Środowiska?
W odpowiedzi na skierowaną do sejmu interpelację, Ministerstwo Klimatu i Środowiska przypomina, że monitoring populacji ptaków prowadzony jest w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Od 2012 roku działa Monitoring Noclegowisk Żurawi, który wskazuje na umiarkowany wzrost liczebności tego gatunku przy stabilnym rozmieszczeniu. Największe skupiska żurawi w 2024 roku odnotowano:
- w Wielkopolsce,
- na Pomorzu,
- na Dolnym Śląsku,
- na Ziemi Lubuskiej,
- na Podlasiu,
- na Warmii i Mazurach.
Lęgowa populacja żurawia jest również obserwowana w ramach Monitoringu Flagowych Gatunków Ptaków, natomiast gawrony wykazują umiarkowany spadek liczebności. Inne krukowate – kruk, sroka czy wrona – monitorowane są w odrębnych programach, ale dane nie pozwalają jeszcze określić trendów populacyjnych.
Brak danych o szkodach i ograniczenia prawne
Natomiast MRiRW w odpowiedzi na interpelację zaznaczyło, że nie posiada danych o skali szkód wyrządzanych przez ptaki w uprawach. Wypłata odszkodowań i regulacje dotyczące ochrony gatunkowej leżą w gestii ministra klimatu i środowiska. Większość ptaków, takich jak żuraw, łabędzie czy kawka, objęta jest ścisłą ochroną, a pozostałe krukowate ochroną częściową.
Jak wyjaśniło MRiRW, uzyskanie zezwoleń na odstępstwo od zakazów w celu minimalizowania szkód wymaga zgody regionalnych dyrektorów ochrony środowiska, generalnego dyrektora ochrony środowiska lub ministra klimatu i środowiska. Wyjątki polowań dotyczą jedynie wybranych gatunków gęsi i kaczek uznanych za zwierzęta łowne.
MKiŚ i MRiRW wypłacą odszkodowania rolnikom?
Oba resorty zapowiedziały wypracowanie mechanizmów wsparcia dla rolników. Jak się okazuje, rozważane są m.in. systemy rekompensat lub dopłat w regionach najbardziej dotkniętych problemem oraz współfinansowanie przez Skarb Państwa ubezpieczeń rolników na wypadek szkód wyrządzanych przez chronione gatunki ptaków. To pierwszy krok do tego, by rolnicy nie ponosili strat finansowych wynikających z obowiązku ochrony przyrody.
Oprac. Justyna Czupryniak-Paluszkiewicz na podst. KRIR, MRiRW, MKiŚ
