Po co badać azot wiosną

Jak azot podzielić, w sytuacji, kiedy nie znamy zasobności gleby w azot mineralny? Możemy oprzeć się wtedy na standardowych zaleceniach podziału dawki całkowitej. Nie będzie to jednak nawożenie precyzyjne. Dlatego w intensywnych technologiach uprawy z wysokimi oczekiwanymi plonami warto badać azot mineralny. Mimo że to kosztuje, to dając konkretne informacje pozwala stosować azot efektywnie i tanio.

Przed ruszeniem wegetacji

Zakładając, że znamy pH gleby, zasobność w fosfor, potas, magnez i siarkę, analizę gleby na zawartość azotu N-mineralnego powinniśmy wykonać przed ruszeniem wiosennej wegetacji. Najważniejsze jest, abyśmy wynik analizy otrzymali przed terminem stosowania pierwszej dawki azotu.

Termin analizy jest ważny, bo zasobność gleby w azot mineralny zmienia się w zależności od warunków klimatycznych, szczególnie opadów w okresie jesienno-zimowym, tempa roztopów i rozmarzania gleby wiosną. Oczywiście na zawartość mineralnych form azotu duży wpływ ma też poziom nawożenia azotem ostatnio uprawianej rośliny i zastosowanie jesienią przed siewem ozimin określonej dawki nawozów azotowych mineralnych lub obornika.

Wczesnowiosenna dawka azotu może być dokładnie określona tylko na podstawie pomiaru zawartości azotu mineralnego w warstwie gleby 0–60 cm (większość azotu mineralnego mieści się w warstwie 20–60 cm), który mogą wykonać Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze.

Potrzebne specjalistyczne laski

Jak pobierać i przygotowywać próbki do tego badania? Próbki gleby pobiera się wczesną wiosną z pól roślin ozimych przed zastosowaniem nawozów azotowych, czyli przed rozpoczęciem lub bezpośrednio po rozpoczęciu wegetacji, natomiast z pól przeznaczonych pod uprawę roślin jarych – najpóźniej przed siewem i przedsiewnym nawożeniem tych roślin. Pamiętajmy, że po dostarczeniu próbki na wynik badania azotu mineralnego musimy poczekać do 4 dni.

Problematyczne jest samo pobieranie próbek najpierw z warstwy 0–30 cm i potem z warstwy 31–60 cm. Do tego potrzebny jest zestaw specjalistycznych lasek o rosnącej długości i o malejącej średnicy. Takie laski można wypożyczyć w niektórych Okręgowych Stacjach Chemiczno-Rolniczych albo można zlecić stacji pobranie i zbadanie próbek. W takim przypadku banie Nmin z 2 poziomów: 0–30, 31–60 cm, wraz z pobraniem i oceną zawartości N w profilu glebowym – dla potrzeb ustalenia dawek azotu kosztuje 74,36 zł. Jeśli próbki pobierzemy i dostarczymy sami, analiza kosztować nas będzie 36,87 zł.

Przy samodzielnym pobieraniu próbek pamiętajmy, że na polach o małej zmienności jedna próba zbiorcza do badań o wadze 250 g będzie reprezentatywna dla ok. 4 ha. Aby próba zbiorcza była reprezentatywna, musimy wcześniej pobrać minimum 10 próbek pierwotnych z wybranych losowo miejscpobrania, ale nigdy nie należy pobierać ich z obrzeży pól w pasie do 4 m.

Pamiętajmy też o pewnym reżimie postępowania z próbą do badania azotu mineralnego – musi trafić do analizy najlepiej natychmiast. Możliwe jest krótkie, maksymalnie do 3 dni, przechowywanie próbki w temperaturze 2–5 st C. Dłuższe przechowywanie wymaga temperatury minus 18 st. C.

Wynik i co dalej

Oczywiście znając wynik możemy dokonać korekty nawożenia azotem pod zakładane plony roślin. Oczywiście inne znaczenie i wartość będzie miał ten sam poziom azotu w glebie lekkiej, inne w ciężkiej. Potrzeby nawożenia roślin azotem można określić znając kategorię agronomiczną gleby i zbadaną zawartość azotu (dane w tabeli). Pamiętajmy, że standardowe zalecenia nawożenia azotem w różnych publikacjach IUNG są opracowywane z założeniem średniej zawartości azotu mineralnego w glebie. Znając jego dokładne wartości, po analizie możemy wprowadzić korekty. Jakie są zasady wykorzystywania wyników po analizie azotu? Przedstawimy dwa hipotetyczne przykłady korygowania nawożenia azotem.

Przykład 1

Przy wysokiej i bardzo wysokiej zawartości azotu mineralnego w glebie planowaną dawkę nawozu zmniejszamy o różnicę pomiędzy stwierdzoną w badaniu zawartością azotu i górną granicą zawartości średniej dla danej kategorii agronomicznej gleby.

Zakładając, że po analizie lekkiej gleby w profilu 0–60 cm stwierdzono zawartość 110 kg/ha azotu mineralnego, planowaną dawkę azotu możemy zmniejszyć o 30 kg N/ha (wg danych z tabeli) kalkulacja dla gleby lekkiej jest następująca: 110 kg N/ha – 80 kg N/ha = 30 kg N/ha).

Przykład 2

Jeśli zawartość azotu mineralnego jest bardzo niska, lub niska dawkę należy zwiększyć o różnicę pomiędzy dolną granicą zawartości średniej dla danej kategorii agronomicznej i ilością oznaczoną w badaniu:

Zakładając, że po analizie średniej gleby w profilu 0–60 cm stwierdzono zawartość 50 kg/ha azotu mineralnego, planowaną dawkę azotu musimy zwiększyć o 21 kg (wg danych z tabeli) kalkulacja dla gleby średniej jest następująca: 71 kg N/ha – 50 kg N/ha = 21 kg N/ha)

Korekta wielkości dawek azotu na 1 ha pokazana w przykładach nie robi wielkiego wrażenia. Jeżeli jednak dotyczy to 10 lub 100, albo 1000 ha, ewentualne oszczędności są olbrzymie.

Marek Kalinowski