Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi plamistości siatkowej jęczmienia są: stosowanie porażonego ziarna do siewu, uprawa odmian nieodpornych, zbyt gęsty siew i bardzo zmienne warunki pogodowe. Zahamowanie rozwoju choroby w sezonie wegetacyjnym może nastąpić podczas przedłużającej się ciepłej i bezdeszczowej pogody.
Źródłem ziarno i resztki pożniwne
Plamistość siatkowa jęczmienia przenosi się z materiałem siewnym i ale źródłem porażenia są też resztki pożniwne. Nasileniu choroby sprzyja monokultura i gęste siewy a rozwija się ona najszybciej w temperaturze 15 st. C (rozwija się szybko przy temperaturze w w czasie dnia od 18 do 22 st. C i w nocy od 12 do 16 st. C), wilgotność na poziomie ok. 80%, przy częstych opadach i przy nasłonecznieniu dziennym minimum 5 godzin. Może powodować spadki plonów dochodzące do 40%. Czas inkubacji w temperaturze 15°C – 5 dni.
Biorąc pod uwagę źródła infekcji, sprawcę choroby można ograniczać przez siew zdrowego, kwalifikowanego i zaprawionego ziarna. Ważne jest też niszczenie resztek pożniwnych i samosiewów jęczmienia, odpowiedni płodozmian, w którym koniecznie należy unikać siewu jęczmienia jarego w sąsiedztwie jęczmienia ozimego.
Ważnym elementem ograniczania sprawcy choroby jest stosowanie optymalnych norm wysiewu jęczmienia, a w przypadku jęczmienia ozimego, zwiększenie jesiennej dawki nawożenia potasowego i zmniejszenie jesiennej dawki nawożenia azotowego, a potem zastosowania możliwie wcześnie nawożenia azotowego wiosną.
- Specyficzne objawy plamistości siatkowej jęczmienia, kiedy po wydłużeniu się plam i pojawieniu się podłużnych i poprzecznych brunatnych nekroz widoczny jest na nich wzór siatki
Objawy typowe i niespecyficzne
W uprawie jęczmienia należy zwrócić uwagę na występowanie sprawcy plamistości siatkowej jęczmienia (Pyrenophora teres). Pierwsze symptomy plamistości siatkowej na młodych listkach siewek jęczmienia mają postać niewielkich, brunatnych plamek. Dopiero w miarę rozwoju choroby plamy się wydłużają tworząc siateczkę i mogą występować jednocześnie w kilku miejscach na liściu. W tych miejscach stopniowo pojawiają się chlorozy i blaszki liściowe żółkną. Silnie porażone liście zamierają.
Przedstawione wyżej objawy są charakterystyczne dla sprawcy choroby. Zależnie od odmiany, intensywności technologii uprawy jęczmienia, warunków pogodowych i szczepu grzyba atakującego rośliny, objawy mogą być niespecyficzne w postaci punktowych, owalnych brunatnych plam. Niekiedy można też obserwować plamy brunatnoczarne lub ciemnobrunatne o nieregularnych kształtach z wąskimi żółtymi obwódkami. Objawy w postaci brązowych, nieregularnych plam obserwować można także na pochwach liściowych, źdźbłach, kłosach, na ościach i plewach.
Próg szkodliwości
W celu oceny zagrożenia ze strony plamistości siatkowej jęczmienia autorzy „Metodyki integrowanej ochrony jęczmienia ozimego i jarego” zalecają, aby w kilku losowo wybranych punktach pola pobrać po 50 starszych liści (w sumie ok. 150–200 szt.). Następnie należy przejrzeć za pomocą lupy zebranym liściom i ocenić liczbę zdrowych i chorych, a następnie obliczyć procent porażonych liści.
Progiem szkodliwości plamistości siatkowej jęczmienia w fazie krzewienia jest 15–20% powierzchni liści z objawami choroby. W fazie strzelania w źdźbło również progiem szkodliwości jest 15–20% powierzchni liści z objawami choroby. Poza ważnymi metodami agrotechnicznymi, hodowlanymi (mniej podatne odmiany), sprawcę plamistości siatkowej jęczmienia ograniczają zaprawy. Przy presji przekraczającej próg szkodliwości należy wykonać oczywiście zabieg fungicydowy.
Marek Kalinowski
