Rekordowe straty w uprawie rzepaku przez pryszczarka kapustnika
Szkodliwość pryszczarka kapustnika w ostatnich sezonach przybierała na sile. Szczególny był sezon 2021/2022. Bezśnieżna zima a potem wiosenna susza skróciły okres kwitnienia rzepaku. Wykorzystał to pryszczarek, powodując w rzepaku rekordowe straty. Brak opadów i wysokie temperatury przyczyniły się do rozwoju dwóch dodatkowych pokoleń szkodnika.
Szkodnik zimuje w ziemnych kokonach na głębokości do 10 cm. Wylot pierwszego pokolenia, najgroźniejszego dla rzepaku, następuje w początkach kwitnienia i w maju. Pryszczarek jest muchówką komarowatego kształtu, długości ok. 1,5 mm, barwy ciemnoszarej z pomarańczowym odwłokiem.
Samice składają jaja (długości 0,27 mm na początku czerwone, potem brudnobiałe) grupkami do łuszczyn przez otwory po chowaczu podobniku albo do młodych delikatnych łuszczyn. Larw pryszczarka kapustnika może być w łuszczynie kilkadziesiąt.
Zobacz też: Uprawa rzepaku: kiedy oprysk na pryszczarka kapustnika?
Jak wyglądają larwy pryszczarka kapustnika?
Larwy pryszczarka są bardzo małe (do 2 mm długości) na początku przeźroczyste, potem kremowobiałe, a najstarsze larwy żółkną, nawet czerwienieją. Larwy uszkadzają nasiona i wysysają wewnętrzne ściany łuszczyn. Uszkodzone łuszczyny są nabrzmiałe, skręcone, przedwcześnie żółkną i pękają, a nasiona osypują się.
Szkody wyrządzane są głównie przez pierwsze pokolenie i skupiają się często na obrzeżach pól rzepaku. Uszkodzona łuszczyna otwiera drogę larwom, które wypadają do gleby, gdzie przędą kokon i przepoczwarczają się. Ruchoma poczwarka wychodzi na powierzchnię gleby, skąd wylatują muchówki. W ciągu roku występują 3 pokolenia pryszczarka kapustnika.
Jak zwalczać pryszczarka kapustnika?
Przed zwalczaniem chemicznym pryszczarka kapustnika konieczna jest ocena jego liczebności. Zalecana metoda to strząsanie muchówek do czerpaka. Pryszczarek kapustnik odłowi się też do żółtych naczyń, ale najwygodniej jest prowadzić monitoring z pomocą żółtych tablicach lepowych. Obserwacje szkodnika przeprowadza się w okresie kwitnienia rzepaku.
Progiem szkodliwości w rejonach, które należą do nielicznego występowania chowacza podobnika, jest 1 muchówka pryszczarka kapustnika na 1 roślinę. Przy dużym nasileniu występowania chowacza podobnika progiem szkodliwości jest 1 muchówka pryszczarka kapustnika na 3–4 rośliny. Najczęściej właściwym terminem zwalczania pryszczarka jest faza opadania płatków kwiatowych.
Pierwszeństwo w ochronie mają metody agrotechniczne i hodowlane. Warto podkreślić, że możliwość przebicia się pryszczarka do łuszczyny zależy od mocy ścian komórkowych. Współczesne mieszańce rzepaku są delikatniejsze (są oczywiście różnice odmianowe) i bardziej podatne na uszkodzenia. Badania dowodzą, że stosowanie biostymulatorów powoduje wzrost zawartości lignin oraz celulozy w łuszczynach i to w efekcie zmniejsza uszkodzenia wyrządzanie przez szkodniki łuszczynowe.
Marek Kalinowski
