Leon Janta-Połczyński – minister rolnictwa i senator II RP – patron kółek rolniczych

Doniosła uroczystość odbyła się 16 maja 2017 roku w Senacie RP, który oddając hołd wybitnemu Polakowi, wielkiemu patriocie, politykowi, prawnikowi i działaczowi społecznemu, przyjął Uchwałę. W sprawie uznania zasług dla Państwa Polskiego Leona Janty-Połczyńskiego w 150-lecie urodzin.

Nie sposób opisać całego, bardzo bogatego życia rodzinnego, społecznego i politycznego pradziadka, dlatego pozwolę sobie skoncentrować się na najważniejszych faktach i wydarzeniach z jego niekrótkiego życiorysu.

Leon Janta-Połczyński urodził się w 1867 roku w rodzinie ziemiańskiej w Wysokiej, w Borach Tucholskich. Poddany wszechstronnej edukacji, z wielkim zainteresowaniem poświęcał czas zdobywaniu głównie wiedzy rolniczej. W 1901 roku staje na czele spółki wydającej i finansującej „Gazetę Gdańską”, jednego z najbardziej poczytnych pism polskich pod zaborem pruskim. W latach 1907–1914 został patronem polskich kółek rolniczych na Pomorzu Gdańskim, niezwykle angażując się w ich rozwój.

było funkcjonujących 25 polskich kółek rolniczych, natomiast w roku rezygnacji w 1914 już 117. Pradziadek cieszył się wielkim autorytetem i szacunkiem w środowisku rolniczym. Bardzo dużo czasu spędzał aktywnie jako prelegent szkolący rolników, pouczający jak organizować pracę w terenie oraz szerzyciel wiedzy rolniczej. W swojej działalności szkoleniowej zachęcał gospodarzy do używania na szerszą skalę nawozów sztucznych, zakupywania za wspólne pieniądze maszyn i wzajemnego ich sobie wypożyczania, korzystania z kwalifikowanego materiału siewnego. Zawsze musiał być na bieżąco z wszelkimi nowinkami pojawiającymi się w czasopismach fachowych. W 1908 roku Leon Janta-Połczyński uruchomił w swoim majątku w Wysokiej koło Tucholi tygodnik „Kłosy”, którego był wydawcą i redaktorem naczelnym. Pod jego kierownictwem pismo to ukazywało się aż do 1919 roku. Czasopismo miało bardzo rozbudowaną strukturę wewnętrzną, o niezwykle szerokiej tematyce dotyczącej uprawy roślin, chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, weterynarii, ogrodnictwa i leśnictwa.

• Leon Janta-Połczyński (1867–1961)

Leon Janta-Połczyński piastował w dwóch najdłuższych kadencjach (I 1922–1927 oraz III 1930–1935)parlamentu II Rzeczypospolitej mandat senatora. Jego pozycję w senacie i w życiu politycznym Polski międzywojennej ugruntowało liderowanie klubowi Stronnictwa Chrześcijańsko-Narodowego w Senacie I kadencji, a także znacząca rola w pomorskim ruchu politycznym. Debiutem parlamentarnym pradziadka był udział w debacie nad expose premiera rządu gen. Władysława Sikorskiego, którego wystąpienie ukazywało czarny obraz rzeczywistości gospodarczej kraju, natomiast zabrakło w nim przywołania planowanych zamierzeń naprawczych. Senator krytykował pobieżne potraktowanie w expose rolnictwa, zwracał również uwagę na złe zarządzanie przedsiębiorstw państwowych, akcentował potrzebę zwiększenia roli samorządów. Także kolejne wystąpienie pradziadka w imieniu klubu SChN było odniesieniem do expose kolejnego premiera Władysława Witosa, również w 1923 roku. Leon Janta-Połczyński z zadowoleniem konstatował fakt powołania tego gabinetu, niemniej nie zadeklarował udziału Stronnictwa w rządzie, ale zapewnił o jego najżyczliwszym poparciu. Równocześnie senator Janta-Połczyński angażował się w prace wielu lokalnych organizacji społecznych i gospodarczych.

Licznie podejmowane inicjatywy z obszaru działań społecznych, gospodarczych i politycznych spowodowały, iż jego postać stała się rozpoznawalna w gremiach ogólnopaństwowych i dlatego w sposób naturalny został desygnowany do pełnienia ważnych stanowisk. Od 18 stycznia 1930 do 22 marca 1932 roku pełnił obowiązki ministra rolnictwa w pięciu rządach. Każdorazowo obejmujący swe rządy premierzy (kolejno Bartel, Sławek, Piłsudski, ponownie Sławek oraz Prystor) nie pomijali pradziadka nazwiska przy konstruowaniu gabinetów. W sposób niezwykle intersujący pradziadek opisywał swoje relacje z premierem Piłsudskim, który objął rządy w sierpniu 1930 roku. Marszałek wyznaczył swoim ministrom jeden wieczór w tygodniu do osobistego referowania bieżących spraw. Pradziadkowi przypadł w udziale wtorek. Na oznaczony termin przygotował szkic dalszej interwencji państwa w rolnictwie. W odpowiedzi usłyszał od Piłsudskiego: ”Ja się na gospodarce nie znam i nie umiem się ugiąć do spoglądania na losy naszego kraju z punktu widzenia gospodarczego. Przyznaję , że to defekt, ale nie umiem. Do pana mam zaufanie. Rób pan swoje – zobaczymy…”. Po 26 miesiącach sprawowania funkcji, podał się do dymisji, protestując tym samym przeciwko niedocenianiu przez kolejne władze zwierzchnie problemu rolnictwa. Działania prowadzone przez Leona Jantę-Połczyńskiego, kiedy pełnił obowiązki ministra rolnictwa, dotyczyły szerokich inicjatyw na gruncie wewnątrzkrajowym oraz międzynarodowym.

podjął się szeregu inicjatyw, m.in. pomagał drobnym rolnikom w spłatach kredytowych, kładł wielki nacisk na edukację młodzieży rolniczej, był inicjatorem interwencyjnych zakupów przez państwo nadwyżek zbożowych, podjął próby ożywienia eksportu rolnego z Polski oraz stworzenia bloku 8 państw bałtycko-bałkańskich bazujących na rozwoju wspólnej produkcji rolnej. Oddziałując zaś na środowiska rządowe i parlamentarne, starał się pozyskać większe środki budżetowe na potrzeby rolnictwa.

Jako minister rolnictwa, Leon Janta-Połczyński był niezwykle wymagający od siebie, jak i wszystkich urzędników. Niezwykle cenił osoby kreatywne i pomysłowe, którym zależało na dobru całego kraju. Nie znosił kłamstwa i nieuczciwości i z pewnością jego osoba mogłaby być wzorem dla niejednego polityka.

• Zaprzysiężenie gabinetu premiera Walerego Sławka 29 marca 1930 r. Leon Janta-Połczyński stoi drugi z prawej

Prawdziwie patriotyczne dokonania Leona Janty-Połczyńskiego na rzecz suwerenności naszego państwa potwierdzają liczne odznaczenia, m.in. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski czy też Order Świętego Grzegorza Wielkiego.

Pradziadek zmarł w Poznaniu w 1961 roku, natomiast rok przed śmiercią, mając już 93 lata, w swoim pamiętniku napisał „…oczekuję odwołania mnie już przez Opatrzność od trosk tego świata”.

• Zaprzysiężenie gabinetu premiera Józefa Piłsudskiego 25 sierpnia 1930 r. Leon Janta-Połczyński siódmy z prawej