Dobrostan zwierząt wciąż do poprawki

Unijny sektor produkcji zwierzęcej stanowi 45% całkowitej działalności rolniczej i generuje produkcję o wartości 168 mld euro rocznie. Sektory powiązane (przetwórstwo mleka i mięsa, pasze) generują roczny obrót w wysokości około 400 mld euro. Unia Europejska posiada jedne z najwyższych na świecie standardów w zakresie dobrostanu zwierząt. Ich stosowanie ma między innymi pomóc w zapewnieniu równych warunków konkurencji na wspólnym rynku.

Cele dotyczące dobrostanu stanowią istotny element wspólnej polityki rolnej. W ramach WPR płatności dla rolników są uzależnione od zapewnienia minimalnego poziomu dobrostanu zwierząt, zaś w polityce rozwoju obszarów wiejskich przewidziano zachęty dla rolników do stosowania wyższych standardów. W ramach programów rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2020 osiemnaście państw członkowskich przydzieliło 1,5 mld euro na płatności na rzecz dobrostanu zwierząt. Wciąż jednak występują różnice między celami a wdrażaniem przepisów w praktyce. Ostatnia strategia Komisji Europejskiej na rzecz dobrostanu zwierząt miała przyczynić się do wyeliminowania przypadków niezgodności z przepisami.

Działania UE na rzecz poprawy dobrostanu przyniosły sukcesy w niektórych obszarach, były jednak wdrażane z opóźnieniem, a ponadto nadal stwierdza się pewne uchybienia, jeśli chodzi o dobrostan zwierząt w gospodarstwach, podczas transportu i podczas uboju. Jak wynika ze sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, Komisja wydała wprawdzie wytyczne na temat warunków transportu i metod uboju zwierząt oraz dobrostanu świń, lecz w dalszym ciągu odnotowuje się problemy w stosowaniu ich w praktyce. Kontrolerzy podkreślają, że co do zasady państwa członkowskie podejmują odpowiednie działania w odpowiedzi na zalecenia Komisji Europejskiej, choć czasem zajmuje im to dużo czasu.


Fot. Dominika Stancelewska

• Wiele wymogów dobrostanu zostało spełnionych przez kraje członkowskie, wciąż jednak jest problem z zaprzestaniem obcinania ogonów u prosiąt

Aby zweryfikować, w jaki sposób kontrolowany jest dobrostan zwierząt gospodarskich, oraz ocenić całościowe wdrożenie unijnej strategii, kontrolerzy przeprowadzili wizyty w pięciu państwach członkowskich: w Niemczech, we Francji, Włoszech, w Polsce i Rumunii. Na tej podstawie stwierdzili, że nadal występują uchybienia, jeśli chodzi o spełnianie norm minimalnych. Istnieją ponadto możliwości lepszej koordynacji z kontrolami przestrzegania zasady wzajemnej zgodności, a zasoby WPR mogłyby być lepiej wykorzystywane w celu promowania wyższych standardów w zakresie dobrostanu zwierząt.

Komisja Europejska i państwa członkowskie prowadziły prace nad wytycznymi, by zapewnić lepsze zrozumienie i przestrzeganie na większą skalę wymogów prawnych oraz szeroko je rozpowszechniały. Dzięki temu osiągnięto sukcesy w istotnych obszarach, w szczególności w zakresie grupowego utrzymania loch i zakazu stosowania klatek, które ograniczają swobodę ruchu kur niosek. Skontrolowane państwa członkowskie co do zasady stosowały się do zaleceń Komisji.

W niektórych jednak obszarach nadal występują uchybienia. Tak jest zwłaszcza w przypadku rutynowego obcinania ogonów prosiętom, nieprzestrzegania przepisów w sprawie transportu dalekobieżnego i transportu zwierząt niezdolnych do podróży oraz stosowania nieodpowiednich procedur ogłuszania podczas uboju. Komisja uważa, że kwestia uboju bez ogłuszania jest złożona i wymaga szczegółowej analizy ze względu na skutki w odniesieniu do poszczególnych wspólnot religijnych.

Zaobserwowano przypadki dobrych praktyk, w szczególności w odniesieniu do spójności kontroli urzędowych, ale stwierdzono jednocześnie, że należy położyć większy nacisk na podmioty branżowe, w przypadku których ryzyko niezgodności jest wyższe. Nie wykorzystano jak dotąd wszystkich możliwości polepszenia ich koordynacji z kontrolami urzędowymi. Stwierdzono ponadto przypadki, w których nałożone kary nie były proporcjonalne do wagi nieprawidłowości. Zwrócono uwagę na konieczność bardziej skutecznego egzekwowania przepisów, opracowania wytycznych zapewniających przestrzeganie wymogów, wzmocnienia powiązań między systemem wzajemnej zgodności a dobrostanem zwierząt.