Dzierżawa, jako podstawowa forma gospodarowania państwowymi gruntami

Najważniejsze założenia ustawy dotyczą wstrzymania sprzedaży ziemi na okres pięciu lat. Rząd chce, aby podstawową formą gospodarowania państwowymi gruntami była dzierżawa.  Najważniejsze zmiany dotyczą aktualnie obowiązującej ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Przewiduje się, że nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być wyłącznie rolnicy indywidualni. Projekt uściśla definicję rolnika indywidualnego, przez dodanie, że warunek osobistej pracy w gospodarstwie jest spełniony między innymi wtedy, gdy dochody z prowadzenia gospodarstwa o powierzchni przekraczającej 20 ha użytków rolnych są nie niższe niż czwarta część wszystkich jego dochodów. Według ministerstwa rolnictwa ma to służyć wyeliminowaniu możliwości spekulacyjnego zakupu ziemi rolnej przez osoby, których zasadnicza aktywność życiowa i zawodowa ma miejsce poza rolnictwem, a zakup ziemi traktują, jako formę lokaty kapitału. Projekt ustawy zakłada, że powierzchnia nieruchomości rolnych nabytych łącznie kiedykolwiek z Zasobu nie będzie mogła przekroczyć 300 ha. Ponadto nieruchomości rolne nabyte z Zasobu nie będą mogły być zbyte bez zgody Agencji w okresie 10 lat od dnia ich nabycia. Ustawa zakłada także, że ANR będzie miała pierwszeństwo wykupu gruntów rolnych w przypadku ich obrotu między rolnikami lub posiadaczami ziemskimi.

Prace nad projektem ustawy zaczęły się 10 grudnia. Aktualnie resort rolnictwa zbiera uwagi środowisk rolniczych na temat tego aktu prawnego. Proces ten ma zakończyć się 25 stycznia. Konferencja uzgodnieniowa, czyli dyskusja w obrębie resortów zaplanowana jest na 29 stycznia.

Do końca miesiąca ma zakończyć się pierwszy etap procedowania ustawy. Na przełomie lutego i marca ustawa ma być gotowa. Mimo, że projekt ustawy, jako rządowy pojawił się w Rządowym Centrum Legislacji ministerstwo rolnictwa planuje do Sejmu skierować go ścieżką poselską tak, aby na jakimś etapie procedowania prace nad ustawą nie zostały wstrzymane. Czas nagli, ponieważ już 1 maja kończy się okres ochronny na sprzedaż polskiej ziemi.

Uprawnienie do nabycia

Wstrzymanie sprzedaży ziemi ma być tylko początkiem kształtowania ustroju rolnego w Polsce. Na początek ministerstwo chce zaprzestać wyprzedaży gruntów rolnych w kraju. Obiecuje też, że zostaną uchwalone bądź zmienione ustawy o dzierżawach, gospodarowaniu gruntami rolnymi skarbu państwa oraz o ustroju rolnym. Akty te mają być tak opracowane, aby zapewnić ochronę gruntów rolnych przed wykupem ich przez kapitał zewnętrzny.

ANR podaje, że w tej chwili w zasobie Skarbu Państwa znajduje się około 1 mln ha ziemi oraz 250 tys. gruntów gotowych do natychmiastowej sprzedaży. Ministerstwo nie chce ich jednak wystawiać na przetargi. Grunty te zostaną skierowane do dzierżawy w przetargach ofertowych.

Przepisy o wyłączeniach 30% gruntów przez dzierżawców zostaną utrzymane. Zgodnie z obecną ustawą o nieruchomościach rolnych Skarbu Państwa dzierżawca, który zrezygnował z 30% dzierżawionych gruntów zyskiwał prawo do kupna pozostałych jednak nie więcej niż 500 ha. Ministerstwo nie zamierza jednak sprzedawać gruntów w kolejnych latach nawet tym dzierżawcom, którzy zgodzili się na wyłączenia. Co ciekawe w orzecznictwie sądowym obowiązuje zasada, że w przypadku dzierżawców, którzy 30% gruntów wyłączyli powstaje uprawnienie do nabycia jednak fakt wyłączenia nie powoduje powstania roszczenie o zawarcie umowy sprzedaży. Innymi słowy mimo wyłączenia 30% przez dzierżawcę, Agencja nie ma obowiązku sprzedawać ani gruntu wyłączonego ani tego, który pozostał w zasobach dzierżawcy. To ANR decyduje, co zrobi z państwowym gruntem.

Ministerstwo zapewnia, że posiadacze państwowych gruntów ich nie stracą. Jeśli dokonali wyłączeń umowy dzierżawy będą przedłużane. Jeśli nie, po zakończeniu umowy grunt wróci do zasobu ANR, która rozpisze nowy przetarg na dzierżawę.

Ustawa o wstrzymaniu sprzedaży ziemi ma wejść w życie pod koniec kwietnia. ANR do końca marca chce sprzedać jeszcze 10 tys. ha ziemi. Chodzi o zrealizowanie podjętych wcześniej zobowiązań i zagospodarowanie gruntów tak, aby uniemożliwić wejście na nie osobom nieuprawnionym, które w ten sposób chcą uzyskać prawo do dopłat obszarowych. Powstanie cała lista warunków i kryteriów, które będzie trzeba spełnić, aby moc brać udział w przetargach na dzierżawę. Będzie to regulować odrębne rozporządzenie ministra rolnictwa.

T.Ś.