Nie wystarczy tylko dobrze wymieszać

Wartość pokarmową TMR-u określa się przez koncentrację energii, białka, składników mineralnych i witamin w 1 kg SM. Koncentracja tych składników powinna być jak najlepiej dostosowana do wydajności średniej krowy w grupie żywieniowej. Bo system TMR najlepiej się sprawdza w stadach podzielonych na grupy żywieniowe.

Prof. Z. M. Kowalski z UP w Krakowie, jako optymalną liczbę grup w stadzie zaleca podział na 3 grupy krów w laktacji, których średnie różnią się o 10–12 kg mleka. Gdy w stadzie jest duża zmienność wydajności, kondycji, gdy są kłopoty z cielnością, a pozwalają na to warunki lokalowe, to warto wprowadzić dodatkowo 4 grupę. Bardzo uzasadnione jest trzymanie w osobnej grupie pierwiastek. Co robić, kiedy nie ma podziału na grupy? Wartość pokarmową TMR-u należy bilansować wtedy na wydajność mleka o 30% powyżej średniej stada. Przy podziale na 2 grupy, dawkę należy bilansować na wydajność 20% powyżej średniej dla grupy, natomiast przy 3 grupach produkcyjnych TMR należy bilansować na wydajność o 10% powyżej średniej dla grupy.

Żywienie mieszaniną pełnoporcjową doskonale sprawdza się także w mniejszych oborach. Pod warunkiem, że podstawą jest tzw. TMR bazowy np. pokrywający zapotrzebowanie na 20 kg mleka. Zadawany jest on krowom najmniej wydajnym. Tym o wyższej wydajności dodaje się pasz treściwych, w ilości pozwalającej pokryć zapotrzebowanie np. na 30 kg mleka. Wysoko wydajne krowy mleczne – o produkcji mleka powyżej – 40 kg dziennie – powinny być żywione za pomocą dawek kompletnych, które zapewniają równomierny przebieg procesu trawienia, stabilizują pH żwacza, a tym samym zwiększą produkcję mleka i poprawią stan zdrowotny zwierząt.

W 10–11 tygodniu laktacji pobranie suchej masy TMR-u przez krowę powinno wynosić 4% masy ciała. Tak więc krowa o masie 650 kg powinna zjadać 26 kg suchej masy dziennie. Często jednak pobranie suchej masy przez zwierzęta jest znacznie niższe. Przyczyną tego stanu może być między innymi struktura paszy, poziom włókna surowego lub ilość węglowodanów niestrukturalnych.

Włókno surowe powinno stanowić od 18 do 22% suchej masy TMR-u. Jednak w żywieniu krów o wysokiej wydajności dawki pokarmowe zawierają najczęściej około 16% włókna surowego. Spadek włókna poniżej 15% w suchej masie prowadzi do wystąpienia kwasicy żwaczowej. Przy niskiej ilości włókna w miksie obserwuje się wystąpienie rzadkiego kału.

W żywieniu krów o wydajności do 30 kg mleka dziennie, podstawowe źródło energii stanowią węglowodany strukturalne. Przy wyższej wydajności podstawowe źródło energii to skrobia zawarta w ziarnach zbóż. W miksie dla krów w I fazie laktacji skrobi powinno być od 25 do 35% suchej masy. Przy wyższych dawkach skrobi nie jest ona trawiona w przewodzie pokarmowym krowy i przechodzi do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji, co powoduje spadek pH kału. Badanie pH kału można wykonać za pomocą zwykłego papierka lakmusowego. Jeżeli spada ono poniżej 6,0 to świadczy to o zbyt dużej ilości skrobi w dawce pokarmowej. Duża ilość ziarna zbóż (pasza treściwa) wiąże się najczęściej ze złą strukturą TMR-u.

Beata Dąbrowska