ARiMR buduje rejestr rolników. Sprawdzą, kto naprawdę pracuje na polu

Nowa definicja aktywnego rolnika od 2026. Rząd przyjął przepisy

Rząd przyjął już projekt ustawy wprowadzający nową definicję rolnika aktywnego zawodowo. Od kampanii dopłat bezpośrednich 2026 ma wejść w życie nowa definicja „rolnika aktywnego zawodowo”. Ministerstwo rolnictwa chce w ten sposób ograniczyć zjawisko pobierania dopłat przez właścicieli ziemi, którzy faktycznie nie prowadzą produkcji.

W tle jest jeszcze jeden cel. Resort chce zbudować „rejestr aktywnych rolników” prowadzony przez ARiMR, tak żeby dało się go wykorzystać także przy innych formach wsparcia (II filar WPR, pomoc krajowa).

W 2024 roku ARiMR wykluczyła 69 rolników

Dziś w praktyce definicja aktywnego rolnika działa bardzo słabo. ARiMR wykluczyła w kampanii 2024 tylko 69 podmiotów (0,005% wnioskujących). Dlatego rolnik ma być weryfikowany na podstawie kosztów albo przychodów z rolnictwa – z możliwością wyboru przez rolnika, jak to udowodni.

Aktywny rolnik: od kiedy nowe zasady?

Projekt zakłada wejście w życie 15 marca 2026 r., czyli od pierwszego dnia składania wniosków w kampanii 2026.

Kto będzie uznany automatycznie za aktywnego rolnika?

Automatycznie aktywni mają być m.in.:

• spółdzielnie i grupy producentów
• rolnicy ze zwierzętami – próg obsady 0,1 DJP/ha
  • Aktywny „z automatu” ma być rolnik, który w okresie 1 stycznia – 30 czerwca roku złożenia wniosku ma zwierzęta, a średnia obsada wynosi co najmniej 0,1 DJP na hektar wszystkich UR. Ważne: do obsady mają się też liczyć zwierzęta trawożerne wypasane kulturowo (np. owce) należące do innej osoby, ale wypasane na TUZ rolnika (to doprecyzowanie po uwagach z konsultacji).
• rolnicy korzystający z dopłat. Chodzi o:
  • wybrane płatności związane z produkcją,
  • wybrane ekoschematy,
  • płatności ekologiczne,
  • wybrane płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne.
    ​Uwaga: z projektu wynika, że wyłączone z „automatu” mają być płatności do strączkowych na nasiona i roślin pastewnych – resort uzasadnia to ryzykiem „pozornego rolnictwa”.
• rolnicy korzystający z wybranych dotacji inwestycyjnych:
  • dotacji na rozwój małych gospodarstw,
  • premii dla młodych rolników,
  • wsparcia inwestycji zwiększających konkurencyjność.
• rolnicy z dopłatą de minimis do materiału siewnego
• rolnicy w FSDN, czyli unijnej sieci danych o zrównoważeniu gospodarstw.

Kto będzie musiał udowodnić, że jest aktywnym rolnikiem?

Jeśli rolnik nie wpada w żadną z powyższych „automatycznych” kategorii, będzie musiał wykazać, że prowadzi działalność rolniczą. Będzie miał do wyboru:

• minimalne koszty poniesione na działalność rolniczą albo
• przychody z działalności rolniczej.

Jaki okres będzie brany pod uwagę?

MRiRW proponuje okres referencyjny od 1 czerwca poprzedniego roku do 31 maja roku złożenia wniosku.

Jakie dokumenty mają udowodnić, że rolnik jest aktywny?

W projekcie pada szeroki katalog dowodów, m.in.:

• faktury/dowody zakupu nawozów, środków ochrony, materiału siewnego i rozmnożeniowego,
• faktury/dowody za usługi i zabiegi agrotechniczne,
• dokumenty ubezpieczeniowe,
• faktury/dowody sprzedaży płodów rolnych,
• dowody opłacenia czynszu dzierżawnego,
• dowody opłacenia pracy najemnej.

Aktywny rolnik: ile kosztów trzeba będzie wykazać?

Progi kosztów i przychodów (np. na hektar) mają zostać określone w rozporządzeniu i liczone w odniesieniu do wielkości gospodarstwa z wniosku. Ważny szczegół: dokumenty mogą być na małżonka - projekt zakłada, że warunki dotyczące kosztów i przychodów uznaje się za spełnione także wtedy, gdy spełnił je małżonek rolnika.

Okres przejściowy w 2026. Rolnicy z płatnością dla małych aktywni z automatu

W 2026 r. automatycznie aktywni mają być rolnicy, którym w 2025 r. przyznano płatność dla małych gospodarstw do równowartości 1125 euro. W 2025 r. o takie wsparcie ubiegało się ponad 500 tys. rolników.

Zdaniem ministerstwa w 2026 r. ok. 60 tys. gospodarstw będzie musiało wykazać aktywność. Od 2027 r. – już ok. 660 tys. gospodarstw.

Kto może stracić dopłaty bezpośrednie?

Nowa definicja uderza głównie w sytuacje, gdy:

• właściciel bierze dopłaty,
• ziemię uprawia ktoś inny na ustnej dzierżawie,
• faktyczny użytkownik nie składa wniosku.

Co się stanie z dzierżawami „na gębę”?

Możliwe są cztery scenariusze:

• wniosek zacznie składać dzierżawca, a czynsz wzrośnie,
• właściciel zacznie sam „robić minimum”,
• właściciel zrezygnuje z dopłat i dzierżawy,
• sprzedaż lub trwałe przekazanie ziemi.

Czy aktywny rolnik to ma wpływ na KRUS?

MRiRW podkreśla, że definicja dotyczy tylko płatności bezpośrednich i ONW i że nie zmienia zasad KRUS.

Kamila Szałaj