Zakaz stosowania nawozów i środków ochrony roślin w strefie buforowej dotyczy wszystkich rolników
Aby otrzymać pełne dopłaty bezpośrednie rolnicy muszą spełniać normy dobrej kultury rolnej, czyli GAEC. Jeśli nie będą ich przestrzegać, ARiMR może ich ukarać, zmniejszając lub nawet zabierając wszystkie dopłaty bezpośrednie.
Jedną z tych norm, która od 2023 roku obowiązuje wszystkich rolników jest GAEC 4, czyli ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych. Wprowadza ona zakaz stosowania nawozów i środków ochrony roślin na użytkach rolnych położonych w odległości do 3 m od:
- brzegu jezior i innych niż jeziora zbiorników wodnych;
- brzegu cieków naturalnych;
- brzegu rowów, z wyłączeniem rowów o szerokości do 5 m liczonej na wysokości górnej krawędzi brzegu rowu;
- brzegu kanałów;
- ujęć wody, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo Wodne;
- obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego.
Jeśli więc rolnik posiada działki rolne, w których sąsiedztwie występują wody powierzchniowe i cieki wodne musi spełnić te wymogi. W przeciwnym razie grożą mu kary polegające na zmniejszeniu przyznawanych rolnikowi:
- płatności bezpośrednich (obejmujących również ekoschematy obszarowe i płatności dobrostanowe),
- płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych,
- płatności ekologicznych,
- premii z tytułu zalesień, zadrzewień lub systemów rolno-leśnych oraz
- płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW)
Jakie kary grożą rolnikowi za złamanie zakazu stosowania nawozów i środków ochrony roślin?
Poziom zmniejszenia płatności zależy od rodzaju i skali naruszenia normy. Każde naruszenie jest oceniane pod kątem wagi stwierdzonej niezgodności w skali ocen punktowych (1, 3, 5) według trzech kryteriów:
- zasięgu,
- dotkliwości,
- trwałości.
Jeśli rolnik nie przestrzega zakazu stosowania nawozów lub środków ochrony roślin, a zasięg tego naruszenia jest ograniczony do gospodarstwa, ale może mieć skutki dla obszaru sąsiadującego z tym gospodarstwem otrzyma 3 punkty karne.
Natomiast jeśli zasięg naruszenia wykracza poza gospodarstwo, wówczas rolnik otrzyma 5 punktów karnych.
Jeśli zaś chodzi o kryterium dotkliwości, rolnik otrzyma:
- 1 pkt za niezgodność stwierdzoną na powierzchni nie większej niż 20% powierzchni objętej zakazem stosowania nawozów (lub środków ochrony roślin)
- 3 pkt za niezgodność stwierdzoną na powierzchni większej niż 20%, ale nie większej niż 50% powierzchni objętej zakazem stosowania nawozów (lub środków ochrony roślin)
- 5 pkt za niezgodność stwierdzoną na powierzchni większej niż 50% powierzchni objętej zakazem stosowania nawozów (lub środków ochrony roślin)
Natomiast w przypadku kryterium trwałości rolnik otrzyma:
- 1 pkt gdy niezgodność jest odwracalna krótkotrwała,
- 3 pkt gdy niezgodność odwracalna długotrwała,
- 5 pkt gdy niezgodność nieodwracalna;
Rolnik może stracić nawet 100 proc. dopłat
W zależności od liczby punktów, jaką w sumie otrzyma rolnik, ARiMR nakłada na niego procentową wielkość kary administracyjnej.
W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wynika z zaniedbania ze strony rolnika (niezgodność nieumyślna), obniżka dopłat będzie co do zasady stanowić 3 proc. całkowitej kwoty płatności. W zależności od wagi stwierdzonych nieumyślnych niezgodności zmniejszenie płatności może zostać obniżone do 1 proc. lub zwiększone do 5 proc. całkowitej kwoty płatności, a w przypadku niezgodności stanowiącej bezpośrednie ryzyko dla zdrowia publicznego lub zdrowia zwierząt (poważna niezgodność) – nawet do 10 proc. kwoty płatności.
Jeżeli naruszenie odnoszące się do tej samej normy zostanie wykryte u rolnika jako powtarzalna niezgodność, to znaczy powtórzy się w ciągu trzech kolejnych lat kalendarzowych, to wówczas zmniejszenie płatności co do zasady wynosi 10 proc. całkowitej kwoty płatności.
Natomiast w przypadku, gdy powtarzalność naruszenia tej samej normy pojawi się po raz kolejny bez podania przez rolnika uzasadnionego powodu, to wówczas traktowane jest to jako niezgodność umyślna. Wówczas zmniejszenie płatności wynosi co najmniej 15 proc., ale ARiMR jako Agencja Płatnicza, na podstawie oceny niezgodności może podjąć decyzję o zwiększeniu tego odsetka nawet do 100 proc. całkowitej kwoty płatności.
Rolnik powinien też pamiętać, że w przypadku nawozów azotowych obowiązuje go Program azotanowy, który nakazuje stosować szersze strefy buforowe.
oprac. Kamila Szałaj
