Jakie problemy KRIR zgłosiła MRIRW?
Jeszcze w marcu 2023 r. Krajowa Rada Izb Rolnych wystąpiła do ministra rolnictwa i rozwoju wsi o objęcie dopłatami z ekoschematów obszarów z roślinami miododajnymi z upraw jednogatunkowych. Jednak Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prośbę samorządu rolniczego odrzuciło. Dlaczego?
Jak wyjasnia resort rolnictwa. ekoschemat obszary z roślinami miododajnymi obejmuje dofinansowaniem wyłącznie uprawy, w których rolnik wysieje mieszankę, składającą się z przynajmniej dwóch gatunków roślin miododajnych określonych w rozporządzeniu. Taka treść projektu jest niekorzystna dla rolników chcących wysiewać wyłącznie rośliny miododajne jednego gatunku. Zdaniem KRIR, uprawiający rośliny miododajne, mają rację, ponieważ za przyznaniem dopłat do upraw jednogatunkowych przemawia nie tylko fakt, że miód z nich pozyskiwany jest bardziej pożądany przez klienta, ale również to, że plantacje jednogatunkowe spełniają tę samą funkcję pożywienia dla owadów zapylających, jak uprawy wielogatunkowe. Ponadto przyjęcie ekoschematu w takiej formie przyczyniłoby się do pominięcia plantacji nasiennych roślin miododajnych, których nie można łączyć z innymi gatunkami roślin.
Gdzie tkwi problem z przyznaniem płatności do upraw miododajnych?
Główną przeciwnością w uznaniu upraw jednogatunkowych wskazywanych przez rolników jest postanowienie w sprawie ekoschematów, wynikające z przepisów przyjętych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego, na mocy którego państwa członkowskie Unii Europejskiej mogą przyznawać wyłącznie płatności, które wykraczają poza m.in.:
- warunkowość, w tym normy dobrej kultury zgodne z ochroną środowiska,
- wymogi podstawowe w zakresie zarządzania.
Warunkowość i ekoschematy to nie to samo
Mnisterstwo rolnictwa podkreśla, aby rozgraniczać uprawę roślin miododajnych w ramach ekoschematu od roślin miododajnych na ugorach, które rolnik musi zapewnić w ramach GAEC (warunkowości). Wymogi, które są stawiane w ekoschemacie, brzmią następująco:
- łagodzenie zmiany klimatu, w tym ograniczenie emisji gazów cieplarnianych pochodzących z praktyk rolniczych, a także utrzymanie istniejących rezerwuarów węgla i zwiększenie sekwestracji węgla,
- przystosowanie się do zmiany klimatu, w tym działania na rzecz zwiększenia odporności systemów produkcji żywności oraz różnorodności zwierząt i roślin w celu zwiększenia odporności na choroby i zmianę klimatu,
- ochrona lub poprawa jakości wody i zmniejszenie presji na zasoby wodne;
- zapobieganie degradacji gleby, odtwarzanie gleby, poprawa żyzności gleby i gospodarowania składnikami odżywczymi [oraz fauny i flory gleby],
- ochrona różnorodności biologicznej, zachowanie lub odtworzenie siedlisk, lub gatunków, w tym zachowanie i tworzenie elementów krajobrazu lub obszarów nieprodukcyjnych,
- działania na rzecz zrównoważonego i ograniczonego stosowania pestycydów, w szczególności pestycydów stwarzających zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub środowiska,
- działania na rzecz poprawy dobrostanu zwierząt lub zwalczania odporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Dlaczego rośliny miododajne jednogatunkowe nie podlegają ekoschematom?
Z odpowiedzi Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wniosek KRIR wynika, że na podstawie przepisów, według których został stworzony ekoschemat, niemożliwe jest objęcie dofinansowaniem upraw roślin miododajnych jednogatunkowych, ponieważ jego celem jest zachęcenie rolników do tworzenia obszarów nie tylko dla pszczoły miodnej, ale również dla dzikich owadów np. pszczół samotnic. Ekoschemat "obszary z roślinami miododajnymi" został ukierunkowany na ochronę różnorodności biologicznej, a nie na wsparcie producentów miodu.
Jakie gatunki roślin miododajnych będą mogli wysiewać rolnicy?
W związku z wymogami stawianymi w ekoschematach opublikowane zostały dwa wykazy roślin, które należy wysiać, by je spełnić.
Wykaz nr 1
- bodziszki (Geranium spp.),
- chabry (Centaurea spp.),
- czarnuszki (Nigella spp.),
- cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.),
- czyściec prosty (Stachys recta L.),
- dzielżan jesienny (Helenium autumnale L.),
- kłosowce (Agastache spp.),
- kocimiętki (Nepeta spp.),
- kolendra siewna (Coriandrum sativum L.),
- kosmos pierzastolistny (Cosmos bipinnatus Cav.),
- krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.),
- lebiodka pospolita (Origanum vulgare L.),
- lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale Koch),
- łyszczec wiechowaty (Gypsophila paniculata Fisch.),
- marzymięta grzebieniasta (orzęsiona) (Elsholtzia ciliata (Thunb.) Hyl.),
- mierznica czarna (Ballota nigra L.),
- mikołajek płaskolistny (Eryngium planum L.),
- ogórecznik lekarski (Borago officinalis L.),
- ostropest plamisty (Silybum marianum (L.) Gaertn.),
- ożanka nierównoząbkowa (Teucrium scorodonia L.),
- przegorzany (Echinops spp.),
- pszczelnik mołdawski (Dracocephalum moldavicum L.),
- rezedy (Reseda spp.),
- rukiew siewna (Eruca sativa DC.),
- serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca L.),
- stulisz sztywny (Sisymbrium strictissimum L.),
- szałwie (Salvia spp.) z wyłączeniem szałwi błyszczącej (S. splendens Sello),
- szanta zwyczajna (Marrubium vulgare L.),
- ślaz zygmarek (Malva alcea L.),
- ślazówka turyngska (Lavatera thuringiaca L.),
- świerzbnica polna (Knautia arvensis (L.) Coult.),
- trędownik bulwiasty (Scrophularia nodosa L.),
- werbena krzaczasta (Verbena hastata L.),
- wielosił błękitny (Polemonium coeruleum L.),
- wierzbówka kiprzyca (Chamaenerion angustifolium (L.) Scop.),
- żeleźniak pospolity (Phlomis tuberosa L.),
- żmijowiec grecki (Echium creticum S.S.),
- żywokost lekarski (Symphytum officinale L.).
Wykaz nr 2
- facelia błękitna (Phacelia tanacaetifolia Benth.),
- gorczyca jasna (Sinapis alba L.),
- gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum Moench),
- komonica zwyczajna (Lotus corniculatus L.),
- koniczyny (Trifolium spp.) z wyłączeniem koniczyny odstającej (Trifolium patens Schreb.),
- lucerny (Medicago spp.),
- nostrzyk biały (Melilotus albus Med.),
- rzodkiew oleista (Raphanus sativus var. oleiformis Pers.),
- słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus L.),
- sparceta piaskowa (Onobrychis arenaria (Kit.) DC.),
- sparceta siewna (Onobrychis viciifolia Scop.),
- wyka kosmata (Vicia villosa Roth.).
oprac. Justyna Czupryniak
źródło: KRIR
