Na co rolnicy otrzymają dotacje w ramach inwestycji leśnych?
W Planie Strategicznym 2023–2027 przewidziano dopłaty na takie działania. Wsparcie przewidziano także dla tych rolników, którzy chcieliby wykonać zadrzewienia śródpolne albo posadzić drzewa lub krzewy na gruntach rolnych. Pomoc przewidziano także dla tych, którzy mają już las i chcieliby go odnowić. Na wszystkie te działania ARiMR prowadzi nabór od 1 czerwca do 31 lipca.
Wsparcie inwestycji leśnych lub zadrzewieniowych będzie przyznawane na:
- zalesianie gruntów rolnych,
- tworzenie zadrzewień śródpolnych,
- zakładanie systemów rolno-leśnych,
- zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych.
Pomoc na zalesianie, zadrzewienie oraz na zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych jest podobna do tej z PROW 2014–2020. W porównaniu z tamtymi działaniami zwiększono limit powierzchni, do której przysługuje wsparcie na jednego beneficjenta z 40 ha na cały okres programowania na 40 ha na rok, czyli łącznie 200 ha. Nowością jest wsparcie na zakładanie systemów rolno-leśnych.
Jednorazowe wsparcie i premie - kiedy jest to możliwe?
Za posadzenie lasu, wykonanie zadrzewień śródpolnych oraz posadzenie drzew i krzewów na gruntach rolnych otrzymuje się jednorazowe wsparcie oraz wieloletnie premie.
Rolnicy, którzy zdecydują się na posadzenie lasu, otrzymają:
- przez 5 lat – premię pielęgnacyjną, która rekompensuje poniesione dodatkowe koszty prac pielęgnacyjnych w nowo założonych uprawach leśnych oraz na gruntach zalesionych w wyniku sukcesji naturalnej;
- przez 5 lat – premię zalesieniową do gruntów zalesionych w wyniku sukcesji naturalnej, która rekompensuje utracony dochód wynikający z podjętego zobowiązania do utrzymania tego zalesienia;
- przez 12 lat – premię zalesieniową do zalesionych gruntów rolnych, która rekompensuje utracony dochód z działalności rolniczej.
Wykonanie zadrzewień śródpolnych łączy się z otrzymaniem premii przez 5 lat. Ma ona zrekompensować dodatkowe koszty prac pielęgnacyjnych nowo założonych zadrzewień i utraconych dochodów z działalności rolniczej. Rolnicy, którzy utworzą systemy rolno-leśne, mogą liczyć na 5-letnią premię, która oprócz wydatków na pielęgnację posadzonych drzew i krzewów ma zrekompensować utracony dochodu z działalności rolniczej na skutek wprowadzenia nasadzeń.
Podstawowe wymogi, jakie muszą zostać spełnione, by starać się o dofinansowanie
W przypadku pomocy na zalesianie grunty powinny być przeznaczone do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku tego planu przeznaczone do zalesienia w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Natomiast w przypadku wsparcia na zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych wymagane jest, niezależnie od wielkości inwestycji, potwierdzenie, że jej realizacja nie stoi w sprzeczności z zapisami Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu lub równoważnego dokumentu.
Rolnik ubiegający się o przyznanie wsparcia na zalesianie musi posiadać plan zalesienia, o który trzeba się zwrócić do nadleśniczego. W planie uwzględnia się dobór odpowiednich gatunków drzew i krzewów do nasadzeń, prowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych oraz odpowiedni dobór metod ochrony zalesień przed zniszczeniem przez zwierzynę. Z kolei rolnicy planujący inwestycje w lasy prywatne muszą posiadać plan inwestycji zwiększających bioróżnorodność lasów prywatnych. Sporządza go również nadleśniczy.
Listę gatunków drzew i krzewów dopuszczonych do inwestycji leśnych lub zadrzewieniowych można znaleźć w załącznikach do Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 kwietnia 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty pomocy finansowej w ramach wsparcia inwestycji leśnych lub zadrzewieniowych (...). Są to rodzime gatunki drzew i krzewów, wśród których wyróżniono gatunki objęte obowiązkiem stosowania właściwego materiału rozmnożeniowego.
Jak sadzić drzewa i krzewy?
Wsparcie na zalesienie przysługuje do gruntów ornych lub sadów z sukcesją naturalną (samosiewy):
- o szerokości większej niż 20 m (nie dotyczy gruntów graniczących z lasem lub obszarem zalesionym),
- położonych poza obszarami Natura 2000 lub obszarami rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, parków narodowych lub obszarami ich otulin, chyba że planowane wykonanie zalesienia nie jest sprzeczne z planami zadań ochronnych lub planami ochrony lub celami ochrony tych obszarów.
Rolnicy chcący ubiegać się o przyznanie wsparcia na zalesianie muszą być świadomi, że najpóźniej w 5. roku po posadzeniu lasu muszą przekwalifikować zalesiony grunt na grunt leśny.
Pomoc na zadrzewienia śródpolne łączy się z wykonaniem zadrzewienia na gruntach ornych:
- tworzącego zwarty obszar o powierzchni nie mniejszej niż 0,10 ha i nie większej niż 0,5 ha oraz szerokości co najmniej 4 m i nie większej niż 20 m,
- co najmniej trzema różnymi gatunkami lub rodzajami drzew lub krzewów, z tym że udział drzew lub krzewów najmniej licznego gatunku lub rodzaju spośród trzech najliczniejszych wynosi co najmniej 10%, a gatunków lub rodzajów liściastych wynosi co najmniej 90%.
Systemy rolno-leśne tworzy się na gruntach ornych oraz TUZ poza obszarami Natura 2000. Drzewa lub krzewy na gruntach ornych sadzi się w odległości co najmniej 3 m od siebie w jednym lub dwóch rzędach oddalonych od kolejnych nasadzeń w rzędach o co najmniej 10 m i nie więcej niż 30 m. Natomiast na TUZ w dowolnej formie. Do nasadzeń trzeba użyć co najmniej trzech różnych gatunków lub rodzajów drzew lub krzewów, z tym że udział najmniej licznego gatunku lub rodzaju spośród trzech najliczniejszych powinien wynieść co najmniej 10%, a gatunków lub rodzajów liściastych – co najmniej 51%.
O wsparcie na założenie systemu rolno-leśnego można wnioskować do powierzchni, która nie jest aktualnie objęta zobowiązaniem ekologicznym lub rolno-środowiskowo-klimatycznym w ramach PS 2023–2027 lub PROW 2014–2020.
Rolnicy, którzy posiadają las, mogą otrzymać pomoc na:
- przebudowę składu gatunkowego drzewostanu przez wprowadzenie drugiego piętra w drzewostanie lub dolesianie luk, lub odnowienie drzewostanu uszkodzonego,
- zróżnicowanie struktury drzewostanu przez wprowadzenie podszytu,
- założenie remizy,
- założenie strefy ekotonowej,
- cięcia pielęgnacyjne,
- zabiegi ochronne przed zwierzyną.
Od inwestycji do wypłaty pomocy
Osoby, które zdecydują się na którąkolwiek z opisanych rodzajów pomocy, otrzymają postanowienie z ARiMR o spełnieniu warunków przyznania wsparcia do 9 października br. Po otrzymaniu postanowienia mają czas na wykonanie inwestycji do 1 czerwca 2024 r. ARiMR wyda decyzję w sprawie przyznania wsparcia inwestycji leśnych lub zadrzewieniowych w terminie 60 dni od złożenia oświadczenia o wykonaniu inwestycji. Takie oświadczenie składa się do 9 czerwca 2024 r. Wypłata pieniędzy następuje po 30 dniach od wydania pozytywnej decyzji.
Magdalena Szymańska
fot. M. Szymańska
