Celem ustawy było przeciwdziałanie wykupowi polskiej ziemi przez cudzoziemców i spekulacji nią. Po 1 maja 2016 r., zgodnie z europejskim prawem, cudzoziemcy będą mogli bowiem nabyć polską ziemię bez konieczności ubiegania się o zezwolenie na jej zakup - kończy się stosowny okres przejściowy, wynegocjowany przy wchodzeniu Polski do UE. Ustawa utrudnia zarazem obrót ziemią rolniczą także polskim rolnikom.
Najważniejsze rozwiązania przewidziane w ustawie dotyczą: ograniczenia podziału gospodarstw rolnych, wprowadzenia rejestru nieruchomości rolnych, wprowadzenia pośrednictwa Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR) przy sprzedaży nieruchomości rolnej albo jej części wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego.
Ustawa przewiduje powierzenie Agencji Nieruchomości Rolnych większej niż dotychczas roli w zakresie gospodarki ziemią. Zakłada też, że realizacja tych zadań wymagać będzie współpracy z samorządami rolniczymi.
W celu przeciwdziałania nadmiernej koncentracji ziemi ustawa określa maksymalną powierzchnię rodzinnego gospodarstwa rolnego. Nabywana nieruchomość wraz z gruntami dzierżawionymi lub z innych tytułów posiadanymi przez nabywcę, tak jak dotychczas, nie będzie mogła być większa niż 300 ha. Ma to ograniczyć tworzenie gospodarstw wielkoobszarowych.
Nowe przepisy mają na celu przeciwdziałanie rozdrabnianiu gospodarstw rolnych. Możliwość sprzedaży, zamiany czy darowizny nieruchomości rolnej byłaby ograniczona.
Prace nad ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego trwały długo. Początkowo miał to być projekt rządowy, ostatecznie przejęli go posłowie PSL. Projekt wpłynął do Sejmu w lipcu 2014 r., pierwsze czytanie odbyło się w marcu br., skierowano go do prac w podkomisji, następnie procedowanie projektu wstrzymano, gdyż nie było stanowiska rządu. Posłowie i strona rządowa wnieśli liczne poprawki. Ostatecznie Sejm uchwalił ustawę 25 czerwca br.
Do ustawy wiele istotnych poprawek wprowadził Senat. M.in. poprawkę zakładającą, że byli właściciele nieruchomości rolnych lub ich spadkobiercy mieliby prawo pierwokupu gruntów oferowanych do sprzedaży przez ANR. Także poprawkę skreślającą przepis zobowiązujący osobę, która kupi grunty od Agencji Nieruchomości Rolnych, do nieprzenoszenia własności nieruchomości przez 10 lat oraz do osobistego prowadzenia działalności rolniczej.
Przeciw tym poprawkom protestowała m.in. "Solidarność" RI, bo, według jej szefa i zarazem senatora PiS Jerzego Chróścikowskiego, stanowiły one "niebezpieczną furtkę dopuszczającą spekulację ziemią".
Ostatecznie Sejm 5 sierpnia br. odrzucił najbardziej kontrowersyjne poprawki Senatu.
Nowa ustawa ma zastąpić ustawę z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Ma wejść w życie od 1 stycznia 2016 r. (PAP)
