![Polska świnia droższa o nawet 70 gr/kg. Gdzie skupy płaciły najwięcej? [SONDA]](https://static.tygodnik-rolniczy.pl/images/2025/02/12/o_551526_1280.webp)
W ministerstwie rolnictwa trwają prace nad ustawą o dzierżawie rolniczej. Mają uwzględniać postulaty rolników i prawników. Obecnie w Polsce brakuje odrębnych przepisów regulujących zasady dzierżawy ziemi prywatnej. A te które są, nie gwarantują trwałości dzierżawy i niedostatecznie chronią interesy dzierżawcy, bo dopuszczalne jest np. zawieranie umów w formie ustnej. Jednocześnie rośne zainteresowanie dzierżawą takich gruntów.
Zmiany w ustawie o dzierżawie rolniczej mają za uregulować sposób zawierania umowy dzierżawy rolniczej, zasady płatności czynszu, prawa i obowiązki stron umowy dzierżawy rolniczej, a także kwestie następstwa prawnego i sposób rozwiązywania takiej umowy.
Umowa dzierżawy tylko na piśmie
W styczniu podczas spotkań z rolnikami i organizacjami rolniczymi ministerstwo rolnictwa zaprezentowało swoje propozycje na uregulowanie dzierżaw ziemi prywatnej. Przedmiotem umowy mogą być tylko gospodarstwa rolne lub nieruchomości rolne prywatne, nie z KOWR. Umowa dzierżawy będzie musiała być zawarta na piśmie z datą pewną.
- Może ona zawierać protokół (stanowiący załącznik), który zawiera opis przedmiotu dzierżawy (obszar, stan w momencie przekazania) – zaznacza ministerstwa.
Umowa dzierżawy na krótko i na długo
Resort proponuje, aby były dwa rodzaje umów dzierżawy: krótkoterminowa (do 5 lat) oraz długoterminowa (więcej niż 5 lat – 30 lat). Przy czym preferowane są umowy długoterminowe, np. przez umożliwienie stronom takiej umowy dokonania po 10 latach zmiany wysokości czynszu.
Zmiana czynszu dzierżawnego
Nowe przepisy mają także uregulować terminy i zasady płatności czynszu oraz umożliwić jego modyfikację, np. przez zmianę z czynszu niepieniężnego na pieniężny, obniżenie czynszu na skutek nadzwyczajnych okoliczności czy na skutek obowiązkowych nakładów, które zakłócają korzystanie z dzierżawy).
Ponadto dzierżawca może domagać się od wydzierżawiającego (właściciela) dokonania nakładów, bez których nie może korzystać z gruntów. Dzierżawca może także dokonać za zgodą wydzierżawiającego albo sądu (gdy takiej zgody brak), nakładów koniecznych dla powiększenia zdolności produkcyjnych.
Z kolei właściciel ma prawo wejścia na dzierżawioną ziemię w celu sprawdzenia wykonywania obowiązków przez dzierżawcę. Ma również prawo otrzymywać informacje o planach produkcyjnych dzierżawcy.
Zmiana dzierżawcy: kiedy będzie możliwa?
Nowe przepisy mają też umożliwić zmianę dzierżawcy w 3 ściśle określonych wypadkach, gdy dzierżawca:
- osiągnął wiek emerytalny,
- przenosi swoje prawa i obowiązki na małżonka lub zstępnych oraz
- przenosi swoje gospodarstwo rolne na następcę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu rolniczym.
Ustawa reguluje ponadto kwestie rozwiązania umowy dzierżawy, rozliczenia nakładów oraz daje pierwszeństwo dzierżawcy przy ponownym wydzierżawieniu 50% przedmiotu dzierżawy.
– Na nowych zasadach dzierżaw ma nikt nie stracić. Osoba przekazująca ziemię innej osobie do dzierżawy będzie mogła dalej korzystać z systemu KRUS. Natomiast ci, którzy będą tę ziemię uprawiać, będą mogli otrzymywać m.in. dopłaty do paliwa do tej ziemi, świadczenia w ramach ekoschematów czy z innych form wsparcia, które są związane z prowadzoną przez nich produkcją – podkreślił minister Siekierski.
Umowy dzierżawy są najczęściej ustne
Jak informuje ministerstwo rolnictwa, z dzierżawy korzystają głównie rolnicy posiadający gospodarstwa o powierzchni powyżej 50 ha. Aż 75 proc. spośród nich, gospodaruje zarówno na ziemi własnej jak i dzierżawionej. Dzierżawy prywatne, zawierane są najczęściej przez rolników w formie ustnych umów, wśród których dominują kontrakty na stosunkowo krótkie okresy (1–5 lat). Umowy na 10 i więcej lat zdarzają się rzadko - na taki okres zawarta zastała tylko co dziesiąta umowa najmu.
- Średni obszar gospodarstwa indywidualnego zorganizowanego na ziemi własnej i dzierżawionej, wynosił w 2020 roku 31,8 ha użytków rolnych, a posiadających tylko własną ziemię – 8,5 ha użytków rolnych. Na poziomie lokalnym coraz wyraźniej zaznacza się prawidłowość, że silne ekonomicznie, towarowe gospodarstwa, przejmują całą dostępną ofertę dzierżaw od tych właścicieli gruntów, którzy utrzymują się głównie ze źródeł nierolniczych. Zatem pełniły one ważną rolę w procesach koncentracji w rolnictwie indywidualnym – tłumaczy ministerstwo.
Kamila Szałaj