Dzierżawa ziemi na nowych zasadach. Kiedy poznamy projekt ustawy?
Chociaż w połowie sierpnia resort rolnictwa przedstawił kluczowe założenia ustawy o dzierżawie rolniczej, to do dziś nie poznaliśmy całego projektu. Kiedy nowe prawo wejdzie w życie?
Zapytany o sprawę minister Stefan Krajewski przyznał, że prace nad ustawą nadal trwają i sukcesywnie są wprowadzane kolejne poprawki.
– Ustawa o dzierżawie rolniczej jest potrzebna, jednak nie da się wszystkich ustaw procedować jednocześnie. To wymaga czasu – wyjaśnił podczas konferencji prasowej 5 września. Priorytetem jest dziś ustawa o aktywnym rolniku.
– Ten projekt jest praktycznie na ukończeniu, ale jeszcze go konsultujemy. Nie chodzi o to, żeby pewne kwestie przeregulować, ale żeby zrobić wszystko, jak należy – wyjaśnił szef resortu rolnictwa.
W jego ocenie ustawa o dzierżawie ma odpowiadać na potrzeby rolników. – Gdy dołoży się za dużo języka i rozwiązań urzędowych, to ustawa może być za mocna i wtedy w ogóle nie będzie zainteresowania takimi umowami, a chodzi o to, żeby porządkować te kwestie – podkreślił Krajewski. Wiadomo, że planowany termin przyjęcia projektu ustawy przez Radę Ministrów to czwarty kwartał br.
Nawet 75 proc. umów dzierżawy prywatnej zawieranych jest ustnie
MRiRW informuje, że projekt ustawy o dzierżawie rolniczej, który trafił do Rządowego Centrum Legislacji w sierpniu, ma wzmocnić stabilność producentów rolnych. Wraz z ustawą o aktywnym rolniku stanowi komplementarną odpowiedź na postulaty rolników domagających się uregulowania najpilniejszych problemów polskiej wsi.
– Obecna archaiczna regulacja stosunków dzierżawnych przyjęta w przepisach nie odpowiada na współczesne problemy rolnictwa, a w szczególności nie zapewnia ani względnej trwałości, ani ciągłości dzierżawy. Tymczasem efektywność dzierżawy jest porównywalna z gospodarowaniem na własnej ziemi, jeśli jest oparta na wieloletniej umowie, prawnie gwarantującej jej stabilne warunki – zauważa wiceminister rolnictwa Jacek Czerniak.
Aktualnie w Polsce nawet 75% umów dzierżawy prywatnej zawieranych jest w formie ustnej, co nie zapewnia ich trwałości i ciągłości, a dodatkowo sprzyja deformacji rynku gruntów rolnych poprzez tworzenie tzw. szarej strefy. Wszystko to służyć może nadużyciom przy płatnościach bezpośrednich i przetargach na grunty rolne.
Przyjęcie nowego modelu zaproponowanego przez resort rolnictwa daje możliwość jednoznacznego udowodnienia posiadanego tytułu prawnego, co ułatwi administracyjny proces kontroli i zapewni rolnikom większą stabilność w planowaniu produkcji, swobodę podejmowania decyzji produkcyjnych czy zaciągania wieloletnich zobowiązań.
– Ustawa reguluje prawa i obowiązki stron, wzmacniając pozycję dzierżawcy, ale przy zabezpieczeniu praw wydzierżawiającego. Nasz projekt reguluje ponadto kwestie rozwiązania umowy dzierżawy, rozliczenia nakładów oraz przewiduje pierwszeństwo dzierżawcy przy ponownym wydzierżawieniu 50 proc. przedmiotu dzierżaw – podkreśla Czerniak.
Najważniejsze regulacje zawarte w projekcie ustawy o dzierżawie rolniczej:
• umowa dzierżawy ma mieć formę pisemną z tzw. datą pewną (tj. urzędowo poświadczoną) i zawierać protokół z dokładnym opisem przedmiotu dzierżawy. Nowe przepisy przewidują dwa rodzaje umów dzierżawy: krótkoterminową (do 5 lat) oraz długoterminową (do 30 lat). Przepisy mają zachęcić do zawierania umów długoterminowych w dzierżawie, np. przez umożliwienie stronom takiej umowy dokonania po 10 latach zmiany wysokości czynszu,
• przedmiotem umowy mogą być gospodarstwa rolne lub nieruchomości rolne, z wyłączeniem tych, wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,
• projektowana ustawa reguluje terminy i zasady płatności czynszu oraz daje możliwość jego modyfikacji (przez np. zmianę z czynszu niepieniężnego na pieniężny, obniżenie czynszu na skutek nadzwyczajnych okoliczności czy obowiązkowych nakładów, które zakłócają korzystanie z dzierżawy),
• na uwagę zasługuje doprecyzowanie praw i obowiązków stron; projekt ustawy przygotowanej przez MRiRW wzmacnia pozycję dzierżawcy, przy jednoczesnym zabezpieczeniu praw wydzierżawiającego. Dzierżawca może domagać się od wydzierżawiającego dokonania nakładów, bez których dzierżawca nie może korzystać z przedmiotu dzierżawy. Dzierżawca może także dokonać za zgodą wydzierżawiającego albo sądu (gdy takiej zgody brak) nakładów koniecznych dla powiększenia zdolności produkcyjnych. Z kolei wydzierżawiający ma prawo wejścia na przedmiot dzierżawy w celu sprawdzenia wykonywania obowiązków przez dzierżawcę. Dodatkowo wydzierżawiający ma prawo otrzymywać informacje o planach produkcyjnych dzierżawcy,
• procedowane przepisy przewidują możliwość zmiany dzierżawcy jedynie w trzech ściśle określonych przypadkach, tj., gdy dzierżawca: osiągnął wiek emerytalny, przenosi swoje prawa i obowiązki na małżonka lub zstępnych, przenosi swoje gospodarstwo rolne na następcę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Z założeniami projektu ustawy o dzierżawie rolniczej można zapoznać się tutaj.
Krzysztof Zacharuk
