W Unii Europejskiej spada liczba krów mlecznych, a wydajność nie rośnie już tak szybko jak wcześniej. To powoduje, że jest coraz mniej surowca w skali całej Wspólnoty, przy jednoczesnym wzroście liczby ludności. Jak zauważa Polska Izba Mleka, to sygnał ostrzegawczy, który powinien zainteresować wszystkich, nie tylko samych rolników, ale także przetwórców, inwestorów, konsumentów i decydentów.
Zachód się kurczy, Wschód rośnie
Z danych Polskiej Izby Mleka jasno wynika, że kraje Europy Zachodniej, takie jak Niemcy, Holandia, Irlandia czy Dania, ograniczają produkcję mleka. Powody są różne: od nowych regulacji środowiskowych po choroby zwierząt i coraz trudniejsze warunki klimatyczne.
W Irlandii produkcja mleka spadła w 2023 i 2024 roku po raz pierwszy od zniesienia kwot w 2015 r. Przyczyną była zarówno pogoda, jak i spadek liczebności stad. W Holandii i Niemczech podejmowane są kroki zmierzające do redukcji emisji azotu i amoniaku, co także odbije się na liczbie krów. W Danii wprowadzono z kolei podatek węglowy od emisji CO2 z bydła oraz zaplanowano zalesienie 15 proc. gruntów rolnych.
- W ostatnim czasie obserwowaliśmy przenoszenie produkcji mleka w UE z zachodu na wschód. To jest wyraźny trend, który z miesiąca na miesiąc obserwujemy w Europie - podkreśla Izba.
Polska z potencjałem, ale rentowność wciąż niska
Na tym tle Polska wyróżnia się pozytywnie. Jak wylicza Polska Izba Mleka, w 2024 r. nasz kraj odpowiadał już za 9 proc. całkowitej produkcji mleka w UE. Jeszcze w 2019 r. było to zaledwie 1,9 proc., a w 2024 r. – już 3,9 proc. To pokazuje, jak dynamicznie rozwija się nasz sektor mleczarski. Ale jak podkreśla Polska Izba Mleka mamy wciąż wiele do nadrobienia. Rentowność polskich gospodarstw i zakładów mleczarskich jest znacznie niższa niż na Zachodzie. To jednak może być nasza szansa.
- Nadal istnieje duży potencjał wzrostu w przyszłości, ponieważ rentowność w Polsce pozostaje niska w porównaniu ze średnią zachodnioeuropejską. To dodatkowo zwiększy przepływ z zachodu na wschód. I tego zjawiska należy spodziewać się szybciej niż później. To także pociągnie za sobą przepływ kapitału zachodnich firm sektora mleczarskiego, które w poszukiwaniu produktu będą inwestowały lub kupowały polskie zakłady i spółdzielnie mleczarskie. Jest to wyraźny sygnał dla polskich firm, że należy poważnie zastanowić się nad tym, jak w przyszłości będzie wyglądał polski sektor mleczarski i w jaki kierunku należy prowadzić proces konsolidacji, aby przetrwać, aby się rozwijać i aby uczynić z Polski centrum unijnej produkcji mleka – czytamy w analizie PIM.
Zielony Ład jednak nie odchodzi
W polskiej debacie coraz częściej słychać głosy, że Zielony Ład „odchodzi do lamusa”. Polska Izba Mleka temu zaprzecza. Jak zauważają eksperci, unijna polityka środowiskowa ma realny wpływ na sektor mleczarski i będzie mieć jeszcze większy. Wspomniane wcześniej przykłady Danii czy Holandii pokazują, że kurs na ekologię nie tylko nie słabnie, ale wręcz się zaostrza. Do tego dochodzą oczekiwania nie tylko konsumentów, ale i sieci handlowych czy banków, które coraz częściej wymagają od producentów konkretnych praktyk związanych ze zrównoważoną produkcją.
- Wiele razy słyszymy w Polsce, że Zielony Ład odchodzi do lamusa, co jak widać nie pokrywa się ze stanem faktycznym i z tym, co dzieje się w wielu krajach UE. Decyzje dotyczące polityki środowiskowej wpływają na ten sektor mleczarski i wpływać będę w dalszym ciągu - podkresla Izba.
PIM: Należy zrobić wszystko, żeby w Polsce tendencja wzrostowa została utrzymana
Zdaniem PIM to idealny moment, by polskie spółdzielnie i firmy mleczarskie zastanowiły się, w jakim kierunku powinien pójść rozwój sektora.
- Należy zrobić wszystko, żeby w Polsce tendencja wzrostowa została utrzymana – pisze Izba i podkreśla, że konsolidacja to jeden z kierunków, który może zapewnić przetrwanie i rozwój. Kto nie zareaguje w porę, ten może zostać z tyłu, a szansa na zbudowanie z Polski centrum unijnej produkcji mleka może zostać zaprzepaszczona.
oprac. Kamila Szałaj
