Jak wybierać odmiany buraka

Oczywiście obecne technologie uprawy wypracowane wspólnie przez służby surowcowe cukrowni i rolników są na wysokim poziomie, ale i są znacznie łatwiejsze i efektywniejsze niż dwadzieścia lat temu. Np. średnie plony korzeni odmian wzorcowych z doświadczeń COBORU w 2016 r. wyniosły 884 q/ha. Duża w tym zasługa postępu hodowlanego i plenności odmian.

Wszystkie plonują wysoko

Które odmiany są najlepsze? Odpowiedź jest niezwykle trudna, bo od lat i tak to cukrownie w dużym stopniu narzucają okrojoną listę rekomendowanych odmian. Różnice odmianowe oczywiście są, ale też nie tak znaczne jak w innych gatunkach roślin.

Przeglądając wyniki COBORU plonowania odmian buraka cukrowego w 2016 r. da się zauważyć, że np. różnice dla 90% w plonie biologicznym cukru (wzorzec – 162,9 q/ha) oraz plonie technologicznym cukru (wzorzec – 147,9 q/ha) nie przekraczają 5%. Jeżeli patrzeć na plon korzeni, różnice są oczywiście większe, ale przecież w rozliczeniu liczą się parametry jakościowe i plon cukru.


Można powiedzieć, że wszystkie odmiany (badano w 2016 r. odmiany: Amazonia, BTS 2160, Contenta, Doppler, Fala, FD Taekwondo, Hammond, Jadeit, Jagger, Kagu, Krajan, Marenka KWS, Panorama KWS, Polanin, Polmar, Silezja, Sobieski i Toleranza KWS) reprezentują bardzo wysoki i w miarę wyrównany poziom plonowania. Hodowcy odmian deklarowali też, że wszystkie są odporne na rizomanię, a cztery z wymienionych miały też tolerancję na mątwika burakowego.

Wybierać odporne i tolerancyjne

Właśnie cechy odporności lub tolerancji na choroby powinny być jednym z głównych cech branych pod uwagę przy wyborze. A zatem, najpierw, zanim wybierzemy odmianę, powinniśmy zdefiniować wady stanowiska, które przeznaczymy pod jego uprawę.

Jeżeli buraki uprawiamy od lat i mieliśmy już problemy z rizomanią, powinniśmy wybierać odmiany odporne, najlepiej najnowsze z rejestru i nigdy te same. Wynika to z tego, że z czasem ta odporność jest przełamywana. Na stanowiskach z problemem mątwika burakowego, jeżeli mimo wszystko ma tam trafić burak – musi to być odmiana tolerancyjna.

Zagrożeniem dla buraka jest mątwik. Są już odmiany odporne na tego nicienia, ale warto z nim walczyć w zmianowaniu stosując mątwikobójcze płodozmiany (poplon gorczycy odmian mątwikobójczych oraz rzodkwi oleistej), a najlepiej długie przerwy w uprawie buraka na tym samym stanowisku. Przy uprawie mątwikobójczej gorczycy najlepszym rozwiązaniem jest pozostawienie roślin do wiosny i siew buraków w mulcz.

Choroby zjadają cukier

Mówiąc o odporności i tolerancji odmian na choroby, zwłaszcza na rizomanię, ale też na chwościka buraka, trzeba zaznaczyć, iż są to bezwzględni złodzieje cukru. Szacuje się, że z powodu rizomanii przy silnej infekcji choroby (w przypadku odmiany bez odporności albo z odpornością przełamaną) może dojść do spadku plonowania korzeni buraka cukrowego nawet o 60% oraz zmniejszenia zawartości cukru w korzeniach o 4%. W przypadku rizomanii nie ma chemicznych metod zwalczania, a zapobiegać chorobie można tylko przez uprawę odmian tolerancyjnych.

Nie mniej groźną dla plonu cukru chorobą jest chwościk buraka. Zaatakowane przez sprawcę choroby liście zasychają a roślina odtwarza utraconą rozetę liściową, wycofując z korzenia materiały zapasowe. Przy silnych infekcjach i braku ochrony straty mogą sięgać 50% plonu korzeni. Spadek zawartości cukru w soku może sięgać 2–3%.



Chwościka można utrzymać w ryzach wykonując oczywiście zabiegi fungicydowe. Do niedawna problemem była odporność sprawcy na niektóre substancje, ale w tym sezonie pojawi się kilka nowości, które pozwolą wyeliminować ten problem.

Marek Kalinowski