
Można oczekiwać, że na LOZ na 2025 r. zadebiutują plenne odmiany zarejestrowane w ub.r. – SM Cyrkon i SM Filemon. W badaniach COBORU w 2024 r. może nie wypadły dobrze (plonowały na poziomie 101% wzorca), a w 2023 r. bardzo dobrze (odpowiednio 108 i 104% wzorca). Na mapie przedstawimy dziś zeszłoroczne Listy Odmian Zalecanych łubinu wąskolistnego.
Kolor odmian łubinu wąskolistnego
Przez najczęściej niebieską barwę kwiatów większości odmian łubinu wąskolistnego, zwanych jest łubinem niebieskim. Odmiany tego gatunku są jednak zróżnicowane, zarówno pod względem cech rolniczo-użytkowych, jak i morfologicznych identyfikujących odmiany. Bardzo różnorodna jest paleta barw kwiatków od białych, poprzez różowe do niebieskich, jak i nasion od białych gładkich po marmurkowane z różną intensywnością wybarwienia. Cechą charakterystyczną nasion tego gatunku są trójkątne brązowe znamiona.
Jaki jest roczny postęp hodowlany dla łubinu wąskolistnego?
Oszacowany przez naukowców COBORU na podstawie syntezy wyników doświadczeń rejestrowych i porejestrowych w 1989–2006 roczny postęp hodowlany w plonowaniu dla łubinu wąskolistnego wynosi 57,4 kg/ha. Od roku 2016 systematycznie rejestrowane są rokrocznie 1–3 odmiany wnoszące znaczny postęp hodowlany.
Wg przedstawionych przez COBORU wstępnych wyników plonowania odmian w 2024 r. łubin wąskolistny plonował na poziomie 21,8 q nasion z hektara. To o pół kwintala więcej niż w 2023 r. i o półtora kwintala więcej niż w 2022 r. Taki jest średni plon z doświadczeń krajowych, przy czym łubin wąskolistny najlepiej plonuje w V rejonie uprawy w woj.: dolnośląskim, opolskim i śląskim – w ub.r. 25,6 q/ha, a najsłabiej w I rejonie uprawy w woj.: zachodniopomorskim i pomorskim – w ub.r. 17,6 q/ha.
Łubin wąskolistny - jaki przedplon?
Najlepszym przedplonem dla łubinu wąskolistnego są zboża, niepolecanym bobowate i okopowe. Ten gatunek wymaga gleb klasy IIIa, IIIb, IVa i IVb, kompleksów: żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego o pH zbliżonym do obojętnego i zasobnych w magnez. Włączenie łubinu do zmianowania, zwłaszcza na słabszych stanowiskach, pozwala na znaczącą poprawę warunków do uprawy roślin następczych, którymi często są zboża. Łubin penetrując korzeniami glebę na głębokość nawet 2,4 m działa strukturotwórczo i poprawia warunki wodno-powietrzne gleby. Łubin wąskolistny wymaga nawożenia fosforem (60 kg/ha) i potasem (70 kg/ha). Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi nie wymaga nawożenia azotem i pozostawia spore jego ilości roślinom następczym.
Przygotowane nasiona (zaprawione bakteriami symbiotycznymi) należy wysiewać na głębokość około 3–4 cm, w rozstawie rzędów 20–30 cm. Zagęszczenie roślin na 1 m2 powinno wynosić 100 dla odmian tradycyjnych. Odmiany samokończące nie wytwarzają pędów bocznych, dlatego zalecana jest większa gęstość siewu – 120 nasion/m2. Odmiany łubinu wąskolistnego mogą być uprawiane we wszystkich rejonach kraju, poza nadmorskimi i podgórskimi. Podstawową zaletą łubinu wąskolistnego jest jego wyższe plonowanie i szybsze dojrzewanie oraz niższa wrażliwość na antraknozę łubinu w porównaniu z łubinem żółtym.
Ile odmian łubinu wąskolistnego jest w Krajowym rejestrze?
W Krajowym rejestrze znajdują się obecnie 33 odmiany łubinu wąskolistnego z przewagą odmian słodkich, przy czym połowę stanowią odmiany nowe o wysokim potencjale plonowania, rejestrowane od 2016 r. W ub.r. do Krajowego rejestru wpisano odmiany SM Cyrkon i SM Filemon; w 2023 r. – Pogo, SM Kastor i SM Tales, w 2022 r. – SM Orion; w 2021 r. – Zorba, w 2020 r. – Furman i Twist; w 2019 r. – Agat, Bazalt i Swing; w 2018 r. Homer, Lila Baer i Szot; w 2017 r.: Neron, Roland i Samba; w 2016 r.: Bolero, Jowisz, Koral i Tytan.
Większość odmian niskoalkaloidowych (słodkich) należy do grupy o niesamokończącym typie wzrostu. Odmianami słodkimi o samokończącym typie wzrostu są:
- Boruta,
- Homer,
- Regent,
- Sonet,
- Szot.
Są doskonałym wyborem, jeżeli zależy nam na równomiernym i szybszym dojrzewaniu łubinu. W rejestrze są też odmiany gorzkie (wysokoalkaloidowe) o niesamokończącym typie wzrostu (Karo, Oskar), doskonałe do uprawy w międzyplonach z przeznaczeniem na zielony nawóz.
Czym charakteryzują się dwie najnowsze odmiany łubinu wąskolistnego w Krajowym rejestrze zarejestrowane na początku ub.r.?
SM Cyrkon i SM Filemon są słodkie (niskoalkaloidowe) i o niesamokończącym typie wzrostu. Ich podstawową charakterystykę wg listy opisowej odmian COBORU oraz innych nowych odmian roślin bobowatych zarejestrowanych na początku 2024 r. przedstawiamy poniżej.
W jakich proporcjach wysiewać mieszanki z łubinem?
Łubin wąskolistny można uprawiać na nasiona solo oraz w mieszankach ze zbożami. Może być cenny w uprawie na międzyplon. Po przyoraniu najlepsze źródło próchnicy i azotu, a także przedplon silnie podnoszący plonowanie zbóż. Z jakimi zbożami można uprawiać łubin wąskolistny i jak je komponować. Dużo rad w tym zakresie można znaleźć w zaleceniach opracowanych w HR Smolice, bo to firma dominująca w hodowli łubinu wąskolistnego i innych bobowatych.
Tak zwane mieszanki łubinowo-pszenżytnie (owsiane) z udziałem łubinu wąskolistnego przeznaczone do wysiewu na stanowiskach przydatnych do uprawy pszenżyta jarego. W mieszankach tych udział łubinu wg zaleceń hodowcy powinien wynosić ok. 70% jego normy wysiewu, a pszenżyta lub pszenżyta i owsa ok. 40% normy wysiewu tych gatunków. Najbardziej przydatne do wysiewu są takie odmiany łubinu wąskolistnego jak: Kalif, Wars, Tytan i Koral, wszystkie odmiany pszenżyta jarego oraz późne odmiany owsa (np. Krezus). Ze względu na wzrost plonowania i mniejsze zachwaszczenie hodowca zaleca zwiększyć obsadę roślin w mieszankach o 10–20% w stosunku do siewów czystych. Orientacyjny przykładowy skład mieszanki do wysiewu na 1 hektar ze zwiększoną o 10–12% obsadą przedstawia się następująco: łubin wąskolistny 115 kg (72%) + pszenżyto 85 kg (38%) lub z udziałem owsa: łubin wąskolistny 115 kg (72%) + pszenżyto 55 kg (25%) + owies 25 kg (14%).
Można komponować także mieszanki łubinowo-jęczmienne na stanowiska przydatne do uprawy jęczmienia. Zasada komponowania mieszanki jest taka sama, tj. udział łubinu wynosić powinien około 70% jego normy wysiewu z możliwym przegęszczeniem o ok. 10%. Do wysiewu nadają się tylko bardzo wczesne odmiany łubinu wąskolistnego takie jak: Regent, Neptun, Dalbor i Roland oraz wszystkie odmiany jęczmienia jarego. Orientacyjny przykładowy skład mieszanki do wysiewu na 1 hektar ze zwiększoną o 10% obsadą przedstawia się następująco: łubin wąskolistny 115 kg (72%) + jęczmień 60 kg (37,5%).
Nawożenie w mieszankach łubinowo-zbożowych stosujemy takie jak przy uprawie pszenżyta jarego ze zmniejszoną do 60 kg/ha dawką azotu. Przy omłocie szczególnie mieszanek z pszenżytem hodowca zaleca zwrócenie uwagi na wymłacalność kłosów i w razie potrzeby zwiększyć obroty bębna.
Które odmiany łubinu wąskolistnego mieszać z łubinem żółtym?
Jest jeszcze jedno ciekawe rozwiązanie – mieszanki łubinu wąskolistnego z łubinem żółtym. To dobra mieszanka bobowatych do uprawy na słabych, mozaikowatych glebach V–VI klasy w celu maksymalnego wykorzystania właściwości tych dwóch gatunków, tj. tolerancji łubinu żółtego na bardzo słabe gleby i wyższego plonowania łubinu wąskolistnego na nieco lepszych częściach uprawianego pola oraz tolerancji na antraknozę łubinu.
Do tego typu mieszanek HR Smolice poleca tylko niektóre odmiany łubinów takie jak: Perkoz (ze strony łubinu żółtego) oraz Kalif Wars i Koral (łubin wąskolistny). Komponenty mieszanki należy mieszać w następującej proporcji w stosunku do normy w siewie czystym: łubin żółty – 35% i łubin wąskolistny – 65%. Orientacyjny przykładowy skład mieszanki do wysiewu na jeden hektar przedstawia się następująco: odmiana Perkoz – 65 kg + odmiana Kalif, lub Wars, lub Koral – 105 kg.
Przeczytaj również:
Marek Kalinowski