Jak roślina reguluje gospodarkę wodną?
Gospodarkę wodną roślina reguluje poprzez kontrolę cyklu dobowego aparatów szparkowych. To procesy otwierania i zamykania komórek szparkowych, poprzez które roślina pobiera dwutlenek węgla i wydala wodę w postaci pary wodnej. Prawidłowe funkcjonowanie aparatów szparkowych warunkuje obecność potasu w komórkach przyszparkowych i procesy przemieszczania się jonów K+ i wody do komórek szparkowych.W warunkach ograniczonej ilości dostępnej wody, jony K+ usuwane są z komórek szparkowych, a pory się zamykają. Tym samym zmniejsza się parowanie wody i ograniczone zostają straty wody z rośliny. Niedożywienie potasem prowadzi do osłabienia, a nawet do utraty zdolności rośliny do kontroli gospodarki wodnej.
To oczywiście uproszczony schemat. Ten proces dwufazowy rozpoczyna się wcześnie rano wzrostem stężenia kationu potasowego w komórkach przyszparkowych. W drugiej fazie, w godzinach popołudniowych o stanie rozwarcia szparek decyduje stężenie sacharozy. W warunkach wysokich temperatur i suszy uaktywniają się inne, poza stężeniami potasu, mechanizmy regulujące zamykanie tych aparatów w celu ochrony rośliny przed nadmierną transpiracją.
Zobacz też: Nowa polifoska od Grupy Azoty. Jaki ma skład?
Kiedy zboża ozime reagują na stres suszy?
Z badań przeprowadzonych w IUNG – PIB Puławy wynika, że zboża ozime: pszenżyto, żyto i pszenica największą obniżką plonowania na stres suszy reagują w krytycznym okresie od fazy strzelania w źdźbło do fazy dojrzałości mlecznej. Reakcja poszczególnych gatunków, a nawet odmian, jest różna w poszczególnych fazach wzrostu i rozwoju. Na głęboką suszę rady nie ma a w uprawach polowych nawadniane są tylko ziemniaki. Warto jednak pamiętać, że składnikiem pozwalającym dobrze gospodarować wodą i ograniczać transpirację jest potas
Czy nadmiar potasu szkodzi roślinie?
Ale nie jest tak, że więcej potasu oznacza wzmocnienie tej kontroli. Potas w nadmiarze i źle zbilansowany z innymi składnikami zaszkodzi. Niemniej roślina powinna mieć do dyspozycji wystarczające jego ilości. Przy niedoborze potasu rośliny mają zwiększoną transpirację, przy niedoborach wody szybciej tracą turgor i więdną, zmniejszają fotosyntezę.
Aktualnie nie czas na korygowanie nawożenia potasem, ale warto zrozumieć ten składnik i dobrze przygotować się do przedsiewnego nawożenia ozimin. Oczywiście podstawą takiego planu powinna być zbadana zasobność gleb zaraz po żniwach. Zdecydowanie najlepszą formą może być wtedy przed siewem ozimin i po ostatnim pokosie traw zastosowanie nawozów wieloskładnikowych. Takie formy to jeden przejazd, lepsza precyzja rozsiewu, ale też skład dopasowany do potrzeb gatunków roślin z często dodawaną do takich nawozów i bardzo potrzebną siarką.
Jaki wpływ na rozwój roślin ma potas?
Potas nie tylko pomaga roślinom efektywnie gospodarować wodą i przezwyciężać stresowe okresy suszy, ale też poprawia ich zdrowotność i zwiększa mrozoodporność. Odpowiada też za proces fotosyntezy aktywując kilkadziesiąt enzymów komórkowych i równoważąc ujemne ładunki wielu anionów. W soku komórkowym roślin potas spełnia rolę kationu towarzyszącego w transporcie azotanów i cukrów i poprzez efekt osmotyczny reguluje turgor komórek. Wyjaśnienie mechanizmu wpływu potasu na mrozoodporność jest skomplikowane, ale naukowcy od żywienia roślin podają, że niedobór potasu w porównaniu do optymalnej jego dostępności może obniżyć mrozoodporność rzepaku o 3 i więcej stopni w skali 9-stopniowej podawanej przy charakterystyce mrozoodporności odmian.
Marek Kalinowski
