Poznajemy szkodniki – omacnica prosowianka

Oprysk chemiczny jest ostatecznym rozwiązaniem. W ograniczeniu omacnicy należy wykorzystywać metodę biologiczną, ale największe znaczenie ma zmianowanie i agrotechnika. Zalecenia dotyczące właściwego monitoringu nalotów szkodnika, jak również agrotechniczne, biologiczne i chemiczne metody ograniczania omacnicy przedstawimy w kolejnych artykułach Dziś przybliżymy biologię rozwoju, cechy rozpoznawcze i szkodliwość omacnicy.

Omacnica prosowianka rozwija w warunkach Polski jedno pokolenia i tylko okresowo może pojawić się nieliczna grupa drugiego pokolenia. Szkodnik zimuje na resztkach pożniwnych. Dorosłe gąsienice moszczą się w oprzędzie w dolnej części łodygi na wysokości ok. 10 cm od ziemi. Niestety, nie wytrzebi ich populacji największy mróz, ale kiedy gąsienice głęboko przyorzemy, są małe szanse, że po przepoczwarczeniu motyle wydostaną się na powierzchnię. Po przezimowaniu gąsienice w maju przędą kokony i przepoczwarczają się.

Wyloty motyli omacnicy rozpoczynają się już w połowie czerwca i trwają do 8 tygodni. Składanie jaj przez samice rozpoczyna się w połowie czerwca, a maksymalne nasilenia składnia jaj przypada na drugą połowę lipca. Gąsienice zależnie od warunków pogodowych wylęgają się po 5–10 dniach i trwa to od końca czerwca do końca sierpnia.

• Gąsienica omacnicy długości ok. 3 cm ma 8 par odnóży, jest słabo owłosiona z ciemniejszym paskiem na grzbiecie, jasnym podbrzuszem i ciemnobrązową głową. Młode gąsienice są żółtawe, dorosłe barwy cielistej, brudnożółtej, czasem z odcieniem czerwonawym, z plamkami na bokach każdego segmentu

Lata suche i ciepłe sprzyjają namnażaniu się populacji i do gradacji tego szkodnika. Takie warunki sprzyjają migracji omacnicy prosowianki na nowe tereny, zwłaszcza na północ.

Osobniki dorosłe omacnicy prosowianki to motyle o rozpiętości skrzydeł 25–30 mm. Przednie skrzydła są jasnobrązowe do brunatnych z ciemniejszym brzegiem i dwoma falistymi liniami poprzecznymi, tylne natomiast są barwy słomkowej.

Jaja składane przez samice są białe, okrągłe, lekko spłaszczone, średnicy około 0,5 mm, układane w złoża po 20–30 i więcej sztuk. Gąsienice długości 25–30 mm mają zabarwienie cieliste z brązowymi plamkami na każdym segmencie i z ciemniejszym paskiem na grzbiecie. Poczwarka omacnicy prosowianki jest jasnobrązowa.

Gąsienice początkowo odżywiają się pyłkiem kukurydzy, potem żerują na wiechach w pochwach liści, w nerwach, na zawiązkach kolb, znamionach i pod liśćmi okrywowymi kolb. To powoduje w konsekwencji łamanie i zasychanie wiech, co bardzo skraca okres pylenia kukurydzy i ilość produkowanego przez rośliny pyłku. To wszystko skutkuje znacznie gorszym i nierównomiernym zaziarnieniem kolb. Omacnica żerując w pochwach liści zmniejsza też powierzchnię asymilacyjną roślin. Z powodu uszkodzeń liści okrywowych kolby te bieleją i przedwcześnie zasychają.

W późniejszym okresie, kiedy już rośliny są osłabione, omacnica interesuje się łodygami – wgryza się do środka i zżera rdzenie łodyg. Zaburza to transport wody i substancji odżywczych, a w miejscach najsilniejszych uszkodzeń łodygi łamią się. Szczególnie szkodliwe jest, kiedy łodyga łamie się pod osadzeniem kolby. Potem przychodzi czas na żer w kolbach – gąsienice odżywiają się miękkimi ziarniakami, a gdy stwardnieją, żerują w osadkach. Szkodliwe dla plonu jest też podgryzanie przez gąsienice kolb u nasady, po którym charakterystycznie zwisają i ostatecznie opadają na ziemię. Uszkodzenia wyrządzane przez omacnicę prosowiankę skutkują też wzrostem porażenia kukurydzy przez fuzariozę kolb i łodyg.